ایران شناسی

استان فارس:

مرکـــــز : شیراز           موقعیت : 

مجاورت : شمال: اصفهان  شمال غربی: استان کهگیلویه و بویراحمد   جنوب: هرمزگان  شرق: استان یزد و کرمان   غرب:استان بوشهر
آب و هوا: سه ناحیه آب و هوایی متمایز در استان فارس وجود دارد. نخست ناحیه کوهستانی شمال و شمال غربی با زمستانهای نسبتاً سرد و تابستانهای معتدل. دوم نواحی مرکزی با زمستانهای نسبتاً بارانی و معتدل و تابستان‌های گرم و خشک. ناحیه سوم در جنوب و جنوب شرقی دارای زمستانهای معتدل و تابستانهای بسیار گرم است. ارتفاع  متوسط:   491/1   M  دما: 8/16 º c
وسعــــت:  ۱۲۲۴۰۰ کیلومتر مربع
جمعـیــت:  بر اساس آمار سال ۱۳۸۵ خورشیدی 878/336/4  نفر
تقسیمات:   16 شهرستان 48 شهر 60 بخش و 185 دهستان

شهرستانها: آباده - ارسنجان - استهبان - اقلید - بوانات - جهرم - خرم بید - داراب - زرین دشت - سپیدان - شیراز/مرکز استان - فسا - فیروز آباد - قیر و کارزین - کازرون - لارستان - لامِرد - مرودشت - ممسنی - مهر - نی ریز

موقعيت جغرافيايي - استان فارس:

استان‌ فارس‌ با ۱۲۲۴۰۰ هزار كيلومتر مربع‌ وسعت‌ در جنوب‌ استان‌ اصفهان‌ قرار دارد. آباده ‌، استهبان‌ ، اقليد ، بوانات‌ ، جهرم ‌، داراب‌ ، سپيدان ‌، شيراز، فسا ، فيروز آباد ، كازرون‌ ، لار، لامرد ، مرودشت ‌، ممسني‌ ، نيريز شهرستانهاي‌ استان‌ فارس‌ هستند و شهر زيباي‌ شيراز مركز آن‌ مي‌باشد. استان‌ فارس‌ در سال‌ 1385 حدود  4336878 نفر جمعيت‌ داشته‌ است‌ كه‌ 2652947 نفر آن‌ شهر نشين ‌، 1683931 نفرروستانشين‌ و غير ساكن‌ و عشاير بوده‌ است‌.

كوههاي‌ زاگرس‌ با جهت‌ شمال‌ غربي‌ - جنوب‌ شرقي ‌، استان‌ فارس‌ را به‌ دو ناحيه‌ مشخص‌ طبيعي‌ شامل ‌ناحيه‌ شمال‌ - شمال‌ غربي‌ و ناحيه‌ جنوب‌ - جنوب‌ شرقي‌ تقسيم‌ كرده‌ است‌. ارتفاعات‌ ناحيه‌ شمالي‌ ازكوههاي‌ سميرم‌ شروع‌ و در جهت‌ شمال‌ غربي‌ امتداد مي‌يابد. ارتفاعات‌ ناحيه‌ جنوبي‌ كوههاي‌ اطراف‌ شيراز وكوههاي‌ مهارلو ، خرمن‌ و تودج‌ را در بر مي‌گيرد. ارتفاعات‌ غربي‌ در امتداد ارتفاعات‌ كهگيلويه‌ تا كوههاي‌ ممسني‌ و ارتفاعات‌ جنوبي‌ مشتمل‌ بر كوههاي‌ داراب‌ و ارتفاعات‌ تنگستان‌ مي‌باشد.

آب و هوا - استان فارس:

در استان‌ فارس‌ سه‌ ناحيه‌ مشخص‌ آب‌ و هوايي‌ وجود دارد. اول‌ ، ناحيه‌ كوهستاني‌ شمال‌ و شمال‌ غرب‌ كه‌ زمستان‌هاي‌ سرد معتدل‌ و پوشش‌ گياهي‌ مناسبي‌ دارد. دوم‌ ناحيه‌ مركزي‌ كه‌ در زمستان‌ها آب‌ و هواي ‌نسبتاً معتدل‌ توأم‌ با بارندگي‌ و در تابستان‌ها هوايي‌ گرم‌ و خشك‌ دارد. سوم‌ ناحيه‌ جنوب‌ و جنوب‌ شرقي‌ كه‌ به‌علت‌ كاهش‌ ارتفاع‌ و عرض‌ جغرافيايي‌ و نحوه‌ استقرار كوهها ميزان‌ بارندگي‌ آن‌ در فصل‌ زمستان‌ نسبت‌ به‌ دو فصل‌ بهار و پائيز كمتر است‌ و هواي‌ آن‌ نيز در زمستان‌ها معتدل‌ و در تابستان‌ها بسيار گرم‌ است‌. متوسط‌ حرارت ‌شهر شيراز 8/16 درجه‌ و حداكثر و حداقل‌ مطلق‌ دماي‌ آن‌ به‌ ترتيب‌ 2/29 و 7/4 درجه‌ سانتي‌ گراد است‌. 

تاريخ و فرهنگ - استان فارس:

استان‌ فارس‌ از قديمي‌ترين‌ مراكز تمدن‌ بشري‌ محسوب‌ مي‌شود و قرن‌ها مركز حكومت‌ شاهنشاهي‌ ايران‌ بوده‌ است‌. قبل‌ از اسلام‌ دو سردار بزرگ‌ ايراني‌ از اين‌ منطقه‌ برخاسته‌ و هر يك‌ سلسله‌ بزرگي‌ بنام‌ هخامنشي‌ (كورش‌) و ساساني‌ (اردشير بابكان‌) تشكيل‌ داده‌اند. بعد از انقراض‌ سلسله‌ هخامنشي‌ كه‌ نزديك‌ به ‌219 سال‌ در ايران‌ پادشاهي‌ كرده‌اند. اسكندر مقدوني‌ سلسله‌ سلوكيه‌ را در سال‌ 311 قبل‌ از ميلاد در ايران‌ تاسيس‌ و شهرهايي‌ در ناحيه‌ پارس‌ (فارس‌) بنا نهاد. در عين‌ حال‌ در قسمت‌ مركزي‌ پارس‌ در ناحيه‌ استخر قدرت‌هاي‌ محلي‌ با نام‌هاي‌ ايراني‌ روي‌ كار آمدند كه‌ از سال‌ 250 قبل‌ از ميلاد به‌ بعد بر روي‌ سكه‌هاي‌ آنها نوشته‌هايي‌ به‌ خط‌ پهلوي‌ و چهره‌هاي‌ ايراني‌ و آتشدان‌ ديده‌ مي‌شود. معذالك‌ ناحيه‌ پارس‌ تا زمان‌ آشيوخوس ‌چهارم‌ جزو امپراطوري‌ سلوكي‌ بوده‌ است‌. بعد از اينكه‌ پارتيان‌ ايالت‌ مركزي‌ دولت‌ سلوكي‌ را فتح‌ كردند پارس ‌استقلال‌ يافت‌. مسلمانان‌ نخستين‌ بار در دوره‌ خلافت‌ عمر اقدام‌ به‌ تسخير فارس‌ نمودند. درسال 17 هجري قمري يكي‌ ازسرداران‌ علاء ابن‌ حضرمي ‌، حاكم‌ بحرين ‌، از حاكم‌ ايراني‌ فارس‌ شكست‌ خورد. عليرغم‌ مقاومت‌ ايرانيان‌ در مقابل‌ مهاجمين‌ عرب‌ ، عاقبت‌ شهرهاي‌ استخر، توج ‌، فسا و شيراز به‌ تصرف‌ اعراب در آمد. امّا به‌ رغم‌ شورشهاي‌ متعدد آخر الامر تسليم‌ اعراب شدند. وسعت‌ قلمرو فارس‌ در زمان‌ خلفا بيش‌ از پيش‌ افزايش‌ يافت‌ يزد و نواحي‌ ديگر مجاور كوير نيز به‌ استخر ملحق‌ گرديد.

در زمان‌ ضعف‌ قدرت‌ خلافت‌ در قرن‌ 3 هجري قمري فارس‌ به‌ تصرف‌ يعقوب‌ ليث‌ ، مؤسس‌ سلسله‌ صفاريان‌ درآمد و شيراز پايتخت‌ صفاريان‌ شد. و برادرش‌ مسجد جامع‌ بزرگي‌ در اين‌ شهر بنا نهاد. پس‌ از آن‌ فارس‌ به‌ تصرف‌ آل‌بويه‌ در آمد. پس‌ از آل‌ بويه ‌، سلجوقيان‌ بر فارس‌ مسلط‌ شدند. در زمان‌ ضعف‌ سلاجقه‌ ، سنقر ابن‌ مودود سلسله‌ اتابكان‌ فارس‌ را تأسيس‌ كرد و تا سال‌ 543 هجري قمري اين‌ سلسله‌ برفارس‌ فرمانروايي‌ يافت‌ و پس‌ از چندي‌ فارس‌ به ‌دست‌ امراي‌ مغول‌ افتاد.

در سال‌ 754 هجري قمري سلسله‌ آل‌ مظفر، فارس‌ را تصرف‌ كرد و تا سال‌ 895 هجري قمري‌ بر فارس‌ فرمانروايي‌ كرد. درسال‌ 959 هجري قمري فارس‌ به‌ تصرف‌ شاه‌ اسماعيل‌ صفوي‌ درآمد. در زمان‌ وي‌ و جانشينانش ‌، فارس‌ و مركز آن‌ شيراز آبادي‌ و رونق‌ يافت‌. در جنگ‌ بين‌ افاغنه‌ و نادر شاه‌ ، شيراز و بسياري‌ از نقاط‌ ديگر فارس‌ رو به‌ ويراني‌ فراوان‌ نهاد. در زمان‌ فرمانروايي‌ كريم‌ خان‌ زند ، صلح‌ و آباداني‌ به‌ فارس‌ بازگشت‌.از زمان‌ قاجاريه‌ به‌ بعد به‌ جز شورش ‌سران‌ قشقايي‌ واقعه‌ مهمّي‌ روي‌ نداده‌ است‌. در زمان‌ سلسله‌ پهلوي‌ در فارس‌ اقدامات‌ مهّمي‌ در جهت‌ آباداني‌ رونق‌ فارس‌ و شيراز صورت‌ گرفت‌. در‌ بعد از انقلاب (1357 خورشيدي) نيز، شهرهاي‌ استان‌ فارس‌ رو به‌ آباداني‌ نهادند و شهر شيراز توسعه‌ فراوان‌ يافت‌. بر بستر همين‌ پيشينه‌ تاريخي‌ است‌ كه‌ امروزه‌ آثار متعدد و متنوع‌ تاريخي‌ و باستاني‌ در استان‌ به‌ جا مانده ‌است‌. هر يك‌ از اين‌ آثار داراي‌ ارزش‌هاي‌ جهاني‌ و گوياي‌ تاريخ‌ پر فراز و نشيب‌ اين‌ خطه‌ مي‌باشند.

استان‌ فارس‌ به‌ علت‌ موقعيت‌ جغرافيايي‌ و نزديكي‌ به‌ خليج‌ فارس‌ از دير باز اقامتگاه‌ اقوام‌ گوناگون‌ از جمله‌ آريايي ‌، سامي‌ و ترك‌ بوده‌ است‌ كه‌ تحت‌ تاثير و نفوذ فرهنگ‌ ايراني‌ در آمده‌اند. با وجود اين ‌، ايلات‌ و عشايرمنطقه‌ كه‌ شامل‌ ايلات‌ قشقايي ‌، ممسني ‌، خمسه‌ و كهگيلويه‌ مي‌باشند ، هنوز بخش‌ عمده‌اي‌ از فرهنگ‌ بومي ‌خود را حفظ‌ كرده‌اند و عامل‌ موثر ديگري‌ در جذب‌ ايرانگردان‌ مي‌باشند. اشاره‌ مختصر به‌ قدمت‌ تاريخي‌ وديدني‌هاي‌ شهرستان‌هاي‌ استان‌ سيماي‌ تاريخي‌ و امكانات‌ ايرانگردي‌ آنرا بيش‌ از پيش‌ روشن‌ مي‌سازد. 

مسافرت و اقامت – استان فارس:

استان‌ فارس‌ يكي‌ از جهانگرد پذيرترين‌ مناطق‌ سرزمين‌ ايران‌ مي‌باشد. به‌ همين‌ دليل‌ نيز اين‌ استان‌ از نظر راههاي‌ ارتباطي‌ ، مخابرات‌ و سيستم‌هاي‌ درماني ‌، امكانات‌ پذيرايي‌ و ديگر تاسيسات‌ و تجهيزات‌ بسيار پيشرفته‌ مي‌باشد و مسافرت‌ به‌ كليه‌ شهرستان‌هاي‌ آن‌ بسيار آسان‌ است‌. كليه‌ شهرهاي‌ استان‌ داراي‌ انواع‌ هتل‌ و امكانات‌ اقامتي‌ است‌ و شهر شيراز از اين‌ حيث‌ در موقعيت‌ ممتازي‌ قرار دارد. مردم‌ استان‌ فارس‌ با فرهنگ‌ جهانگردي ‌آشنايي‌ كامل‌ دارند و ميزبان‌ خوبي‌ براي‌ ايرانگردان‌ و جهانگردان‌ مي‌باشند.

مکان های دیدنی و تاریخی - استان فارس: 

استان زيبای فارس که يکی از بزرگ ترين قطب های فرهنگی ايران به شمار می آيد از جمله مناطق بسيار ديدنی و مشهور ايران است که بخش مهمی از تاريخ تمدن کهن و بزرگ ايران را در برگرفته است. طبيعت جذاب و غنی استان فارس به همراه منحصر به فردترين آثار تاريخی و باستانی فارس را در رديف ممتاز ترين مناطق ايران قرار داده است. دره ها و تنگه های متعدد استان فارس، گردشگاه های طبيعی بسيار زيبايی را فراهم نموده اند که همواره پذيرای بازديد کنندگان و دوست داران طبيعت می باشند. تنگ بوان که از طبيعت زيبايی برخوردار است و تنگ خرقه(فيروزآباد) که دره ای سرسبز و خرم است و پوشش جنگلی زيبا، چشمه سارهای فراوان و باغ های پربار دارد، گردش گاه ميان جنگل كه مانند توده ‌ای انبوه در دامنه كوه ميان جنگل و در دو سوی جاده خود نمايی می ‌كند، و ... برخی از اين تنگه ها و گردشگاه ها هستند. مراتع و گل زارهای حاشيه درياچه های منطقه همراه با ماهی های آزاد و پرندگان وحشی چشم اندازهای زيبايی از اين درياچه ها در بهار و پاييز به وجود می آورند که بسيار جذاب و ديدنی هستند. رودخانه ها و آبشارهای جذاب و منحصر به فردی مانند آبشار مارگون سبب شده اند که اين استان توانمندی های قابل توجهی را در زمينه جاذبه های طبيعی داشته باشد و همراه با جاذبه های منحصر به فرد تاريخی خود، پذيرای طبيعت دوستان نيز باشد.

استان زيبای فارس در بر گيرنده کهن ترين آثار فرهنگی ايران است و شهرت جهانی اين استان بی سبب نيست. مجموعه کاخ های تخت جمشيد، کاخ ها و آرامگاه های شاهان اساتیری ایران، آتشکده های قديمی، قلعه ها و دژهای مستحکم، تپه های تاريخی، مسجد هايی که برخی از آن ها شاهکارهای معماری اسلامی هستند، باغ های تاريخی بسياری که به واسطه معماری ارزشمند خود شهرت جهانی دارند و ... بخشی از آثار ديدنی و تاريخی استان فارس هستند که هر ايرانی و غير ايرانی دوست دار فرهنگ و تمدن را به شدت تحت تاثيرقرار می دهد. 

صنايع و معادن - استان فارس: 

صنایع استان فارس در دو دسته کارخانه ای و دستی قابل بررسی و مطالعه است. صنايع دستی استان به علت زيبايی، جذابيت و مرغوبيت، جايگاه ويژه ای را در بازارهای داخلی و جهانی به خود اختصاص داده و فرش، گبه و خاتم آن از معروفيت خاصی برخوردار است. در بخش صنایع ماشینی؛ استان فارس ازمقام ارزشمندی دركشوربرخورداراست. صنایع ماشینی استان را بيش تر؛ صنايع الكترونيكی، شيميايی، ريسنده ‎گی، بافنده ‎گی و صنايع غذايی تشكيل داده است. بيش ترين سهم صنايع الكترونيكی به كارخانه های مخابراتی ايران (كما) تعلق دارد كه از سال 1348 در اين استان شروع به توليد كرده است. كارخانه لاستيک سازی دنا (بريجستون) يكی از چهار توليد كننده بزرگ لاستيک سازی ايران، دراين استان قرار دارد. در زمينه صنايع ريسنده‎گی، بافنده گی و چرم سازی، اين استان با 50 كارگاه بزرگ و كوچک، سهمی عمده در توليد محصولات نساجی و فرش بافی دارد. در فارس همراه با توليد محصولات كشاورزی، صنايع غذايی نيز رشد چشم گيری يافته است. براساس اطلاعات موجود، بيش از 200 واحد صنايع غذايی در اين استان فعاليت دارند كه توليد مواد غذايی نظير روغن، قند، شكر، ‌گوشت و … را بر عهده دارند. پالايشگاه شيراز از سال 1352 آغاز به كار كرده و فرآورده هايی مانند گاز مايع، بنزين معمولی، بنزين سوپر، و … را توليد می كند. در سال های اخير صنعت پتروشيمی استان نيز توسعه قابل توجهی يافته است. استان فارس، قطب الكترونيک كشور بوده و صنايع پتروشيمی آن از اهميت خاصی برخوردار است.    

کشاورزی و دام داری - استان فارس: 

استان فارس سهمی عمده در بخش های اقتصادی كشور به ويژه كشاورزی و صنعت دارد. اين استان در توليد گندم، ذرت و انجير در كشور مقام اول را داراست. طبق گزارش آمار نامه كشاورزی، اين استان با 1025059 هكتار سطح زير كشت پس از استان های آذربايجان شرقی و خراسان، رتبه سوم را در كل كشور دارد. بر اساس همين آمار، اين استان با 59/12 درصد توليد گندم در كشور رتبه دوم را داراست. دام داری از اركان مهم اقتصادی منطقه فارس است و وجود عشایر قشقایی که یکی از بزرگ ترین و اصیل ترین عشایر ایرانند که دام داری شغل اصلی آنان است سبب رونق دام داری در منطقه فارس شده است. 

وجه تسميه و پيشينه تاريخي - استان فارس: 

فارس در كتيبه های هخامنشی به صورت پارسه و در نوشته های يونانی به شكل پرسيس آمده و معرب آن فارس است. يونانيان نام ايالت پرسيس را به اشتباه بر تمام ايران اطلاق می كردند. درجنوب ايران تا كرانه های خليج فارس، سرزمينی گسترده است كه از روزگاران باستان، پارس ‌(فارس) نام داشته و از آغاز دوره اسلامی مركز آن شيراز بوده است. اين سرزمين، از چند هزار سال پيش زيست گاه پر رونق اقوام بومی ايران، و به ويژه، عيلاميان بوده و از اين قوم، آثار بسياری در گوشه و كنار فارس، هم چون كورنگون ممسنی، نقش رستم، تخت جمشيد، ( مرودشت) به جای مانده است.

سه هزار سال پيش از اين، قومی كه خود را آريايی می خواندند، ازجنوب روسيه امروزی به فلات ايران سرازير شدند و پس از زد و خوردهای فراوان با بوميان آن سامان، به پيروزی رسيدند و برای خود سكونت گاه هايی بر پا داشتند. بيش تر اين آرياييان، چوپان و گله دار و كوچ نشين بوده زندگی قبيله ای داشتند. دين آنان، گونه ای بينش توحيدی بود. آنان به خدای يگانه و بزرگی به نام اهورامزدا ايمان داشتند و نيروهای طبيعی، مانند :‌ آب، آتش، باد، خاک و خورشيد را دارای فره ايزدی پنداشته سرچشمه بدی ها و تاريكی ها را در وجود اهريمن می جستند. اين آرياييان، قبيله های بزرگی داشتند كه معروف تر از همه پارسيان، مادها، سكاها، بلخيان، سغديان، خوارزميان، هراتيان و پارتيان بودند. ‹‹ همه ی اين قبيله ها به يک زبان بزرگ، اما، با لهجه های متفاوت سخن می گفتند و سرزمين خود را به نام ‹‹ آريا وئيج›› (ايران ويج) می خواندند. پارسيان، يكی از اقوام ايرانی بودند كه در سه هزار سال پيش به فارس آمدند و در چند مكان، از جمله در انشان (ماليان در 46 كيلومتری شمال شيراز) و پاسارگاد ساكن شدند. پايتخت آنان، نخست، پاسارگاد بود كه بعدا، به همدان انتقال يافت. در اواخر سده هشتم قبل از ميلاد، مادها در ايران غربی نيرو گرفتند و گرد هم جمع شده، با آشوريان تاراج گر به زد و خورد پرداختند و صد سال بعد آنان را از پای درآورده حكومتی بزرگ بر پا داشتند كه 120 سال پايدار ماند، و سرانجام، فرمان روايی آنان توسط كوروش بزرگ فرو پاشيد.

كوروش بزرگ فرزند كمبوجيه (پادشاه پارسيان) و شاه دختی مادی بود و با كارهای درخشانش بزرگ ترين امپراتوری جهان آن روزگار را پديد آورد. ويژه گی های نخستين فرمان روای فارس چنان است كه مورخان او را پادشاهی دانا، مدير و مدبر و مفسران بزرگ قرآن چون علامه طباطبايی او را ذوالقرنين (که قرآن از او به نيکی ياد می کند) می دانند.

كوروش پس از نزديک به 30 سال فرمان روايی در جنگ با كوچ نشينان ماساگتی ـ ازاقوام سكايی آسيای ميانه ـ كشته شد و پسرش كمبوجيه جای او را گرفت و به مصر لشكر كشيد و آن سامان را به فرمان خود آورد ولی با شورش مغان رو به رو شد و پيش از گرفتن کين خويش در مصر در گذشت. آن گاه داريوش بر تخت امپراتوری هخامنشی نشست و 36 سال بر ايران فرمان راند. هخامنشيان نزديک به 218 سال بر اين سرزمين حكومت كردند تا اين كه اسكندر بر ايران تاخت و شاهنشاهی هخامنشی را برانداخت اما دولتش هفت سال بيش نپاييد و آرزوهايش بر باد رفت و او هرگز نتوانست حکومت این سرزمین متمدن و بزرگ را بیش از این در اختیار داشته باشد.

اگرچه حاكمان پارس به سلطه سلاطين اشكانی در روزگار قدرت آنان گردن نهادند، اما، پارس هرگز جزو امپراتوری اشكانی نشد. شاهان پارس قدرت خود را بر سواحل كارمانيا و سواحل عربستان بسط دادند. از روايات مربوط به اردشير اول ساسانی چنين برمی آيد كه در زمان او، پارس به ممالک كوچكی تقسيم شده بود. از سكه های كشف شده آن دوران می توان دريافت كه در آن زمان، تمدن يونانی، به كلی از پارس رخت بر بسته بود و سنت های تاريخی و اساطيری كهن و دين زردشتی استيلای كامل داشته است. بر اساس شواهد، در آن زمان پارس تنها سرزمينی بود كه در آن جا دين زردشتی حقيقی و نوشته های مقدس آن محفوظ مانده بود. به همين دليل، تجديد حيات آيين زردشتی، با قيام اردشير اول و كشور گشايی های او از پارس آغاز شد. اردشير اول دودمان ساسانيان را بنياد گذاشت و دين زردشتی را در سراسر كشور ايران مستقر كرد. استخر كه پايتخت پارس بود، در دوره ی ساسانی شهری بزرگ و آباد بود. پس از بنيان گذاری امپراتوری ساسانی، پايتخت امپراتوری به تيسفون منتقل شد. 

با تصرف استخر و فيروزآباد در سال 28 هـ. ق تمامی فارس ضميمه متصرفات اعراب شد و به تدريج مردم فارس نيز مسلمان شدند. اعراب فاتح تقسيم ايالت فارس را به پنج ولايت كه هر يک را يک كوره می گفتند، از ساسانيان به ارث بردند و اين تقسيم بندی، تا حمله مغولان باقی ماند. پنج كوره فارس عبارت بودند از: كوره اردشير خوره كه مركز آن شيراز بود. كوره شاپور خوره كه مركز آن شهر شاپور بود. كوره قباد خوره يا ارجان كه مركز آن ارجان بود. كوره استخركه مركز آن پرس پوليس بود. و كوره داراب گرد (دارابجرد) كه مركز آن شهری به همين نام بود. در زمان ضعف قدرت خلافت در قرن سوم هجری قمری، فارس به تصرف يعقوب ليث موسس سلسله ی صفاريان درآمد. وی شيراز را تصرف كرد و برادرش عمروليث، مسجد بزرگی در اين شهر ساخت كه هنوز پا بر جاست. پس از آن، فارس به تصرف آل بويه درآمد. عضدالدوله ی ديلمی بر بيش تر ايران و قسمتی از بين النهرين مسلط شد. از كارهای برجسته ی او ساختن بند امير بر رود كر بود. پس از آل بويه، سلجوقيان بر فارس مسلط شدند. در زمان ضعف سلاجقه، سنقر ابن مودود، دودمان اتابكان فارس را تاسيس كرد و اين دودمان، در 543 هجری قمری بر سرزمين فارس فرمان روايی يافت و آخرين فرمان روای آن، آبش خاتون، پس از يك سال سلطنت در 667 هجری قمری به همسری منكو تيمور، يكی از پسران هلاكوخان مغول، درآمد و از آن پس، سلطنت وی نامی بيش نبود و چندی نگذشت كه فارس به دست امرای مغول افتاد.

در 754 هجری قمری، امير مبارزالدين محمد، پادشاه سلسله ی آل مظفر، فارس را تصرف كرد. شاهان اين دودمان تا سال 795 هجری قمری، كه امير تيمور خاندان آل مظفر را برانداخت بر فارس فرمان روايی داشتند. در سال 909 هجری قمری، فارس تحت استيلای شاه اسماعيل صفوی درآمد. در زمان او و جانشينانش، فارس و مركز آن شيراز، آبادی و رونق يافت. در اين دوران، الله وردی خان و پسرش امام قلی خان فرمان روايان كاردان و با تدبير فارس درزيبا ساختن و آبادانی شهر شيراز كوشيدند. در جنگ ميان نادر شاه و افاغنه تحت فرمان اشرف افغان، فارس رنج و ويرانی فراوانی ديد. اين جنگ با شكست افاغنه در 1142 هجری قمری پايان يافت. پس از مرگ نادر، بار ديگر فارس دست خوش پريشانی شد اما، با برآمدن كريم خان زند صلح و آبادی به اين ناحيه بازگشت. از كاردانی و تدبير و دورانديشی كريم خان، آثار ارزشمندی، به ويژه در شهر شيراز به جای مانده است. پس از مرگ كريم خان (1193 هـ. ق)، بر سر جانشينی او ميان بازماندگانش اختلاف بسياری پديد آمد و سرانجام، لطف علی خان زند به فرمان روايی رسيد. پس از آن، فارس در جنگ های لطف علی خان زند و آقا محمد خان آسيب فراوان ديد. پس از دودمان زنديه، قاجاريه حاكم شد. پس از وفات فتح علی شاه (1125 هـ. ق) پسرش حسين علی ميرزا فرمان فرما كه در فارس بود به دعوی سلطنت برخاست، اما كاری از پيش نبرد.

پس از قاجار، ‌اگر چه فارس نقش ارتباطی مهم خود را از دست داد، ولی، به علت داشتن آثار گران سنگ سياسی و تاريخی و آرامگاه های دانشمندان، شاعران و عرفای بزرگی هم چون سعدی، حافظ، ابوعبداله خفيف، ملاصدرا، خواجو، شيخ روزبهان و بواسحاق كازرونی، سيبويه و … هم چنان به عنوان يكی از پرآوازه ترين استان های ايران با معروفيتی جهانی در گستره ی فرهنگ و ادب و عرفان جايگاه خود را حفظ كرد. 

مشخصات جغرافيايي - استان فارس: 

استان فارس 6/7 درصد مساحت کل جمهوری اسلامی ايران را به خود اختصاص داده است. استان فارس در جنوب منطقه مركزی ايران بين مدارهای 27 درجه و دو دقيقه و 31 درجه و 42 دقيقه عرض شمالی و 50 درجه و 42 دقيقه و 55 درجه و 36 دقيقه طول خاوری از نيمروز گرينويچ قرارگرفته است. اين استان از شمال با استان اصفهان و يزد، از باختر با استان های كهگيلويه و بوير احمد و بوشهر، از جنوب با استان هرمزگان و از خاور با استان كرمان همسايه است. استان پهناور فارس، منطقه ای چهار فصل بوده و از نظر آب و هوايی می توان سه منطقه ی سردسير، معتدل و گرمسير را دراین منطقه مشاهده كرد. متوسط دما در سردترين ماه سال بين 7- تا 2- درجه ی سانتی گراد و در گرم ترين ماه سال بين 35 تا 40 درجه سانتی گراد در نوسان است. جهت عمومی كوه های اين استان شمال خاوری – جنوب باختری است و هر چه از طرف شمال به جنوب پيش می رويم از ارتفاع كوهستان به طور عمومی كاسته می شود. محدوده استان فارس به دليل تنوع اقليمی و ساختارهای جغرافيايی طبيعی فضاهای خاص و منحصر به فردی را دارا است و از انواع دریاچه های طبیعی، رودخانه های دایمی و فصلی، چشمه های آب گرم و آب سرد برخوردار است. بر اساس سرشماری سراسری سال 1375 جمعیت استان فارس 3759954 نفر برآورد شده

مسيرهاي گردشگري عمومي كشور

استان فارس