استان کرمانشاه
استان کرمانشاه:
مرکـــــز : کرمانشاه
موقعیت : غرب ایران
مجاورت : شمال: استان کردستان جنوب:استانهای لرستان و ایلام شرقاستان همدان ه غرب: کشور عراق
آب و هوا: دارای چهار فصل در یک زمان است برای نمونه قصرشیرین دارای آب و هوای گرم و سنقر و پاوه دارای آب و هوای سرد و کرمانشاه دارای آب و هوای معتدل هستند. ارتفاع متوسط : 322/1 M دما: 14 º c
وسعــــت: 24434 کیلومتر مربع
جمعـیــت: بر اساس آمار سال ۱۳۸۵ خورشیدی ۱۸۷۹۳۸۵ نفر
تقسیمات: 11 شهرستان، 19 شهر، 24 بخش، 83 دهستان و 2793 آبادی درسال75
شهرستانها: اسلام آباد غرب - پاوه یا اورامانات - جوانرود - سرپل ذهاب - سنقر - صحنه - قصرشیرین - کرمانشاه/مرکز استان - کنگاور - گیلان غرب - هرسین
موقعيت جغرافيايي – استان کرمانشاه:
استان كرمانشاه با مساحتي معادل 24434 كيلومتر مربع در غرب ايران واقع شده است. براساس آخرين تقسيمات اداري و كشوري در سال 1385، شهرستانهاي استان كرمانشاه عبارتند از: اسلام آباد غرب ، پاوه ، جوانرود ، سرپل ذهاب ، سنقر، صحنه ، قصرشيرين ، كرمانشاه ، كنگاور، گيلان غرب و هرسين. اين استان ازشمال به استان كردستان ، از جنوب به استانهاي لرستان و ايلام ، از شرق به استان همدان و از غرب به كشورعراق محدود شده است. استان كرمانشاه در سال 1385، حدود 1879385 نفر جمعيّت داشت كه از اين تعداد 1255319 نفردرنقاط شهري و 618718 نفر در نقاط روستايي سكونت داشته و 5348 نفرغير ساكن بودند. استان كرمانشاه مابين فلات ايران و جلگه بين النهرين در يك ناحيه كوهستاني قرار دارد و سراسر آن را قلل و ارتفاعات سلسله جبال زاگرس فراگرفته است. در بخشهايي از دامنههاي كمشيب و گسترده اين كوهستان زمينهاي كم ارتفاع و جلگههاي آبرفتي به وجود آمده است.
آب و هوا - استان کرمانشاه:
استان كرمانشاه در معرض جبهههاي مرطوب مديترانهاي قرار دارد كه در برخورد با هواي سرد ارتفاعات زاگرس ، به برف و باران تبديل ميشوند. در استان كرمانشاه چهار اقليم متفاوت قابل تشخيص است.
اوّل: (زمستان ملايم و تابستان گرم و خشك) كه شهرستانهاي قصرشيرين ، سرپل ذهاب و دهستان ازگله درجنوب غربي جوانرود را شامل ميشود.
دوّم: (زمستان و تابستان خنك) كه شهرستانهاي پاوه و جوانرود و بخش كرند از توابع شهرستان اسلامآباد غرب را دربر ميگيرد.
سوم: اقليم (نيمه خشك و استپي خنك) كه شهرستانهاي سنقر و دهستان پشت دربند از توابع شهرستان كرمانشاه را در بر ميگيرد.
چهارم: اقليم (نيمه خشك و استپي گرم) كه شهرستانهاي كنگاور، صحنه و هرسين را شامل ميشود. به طور كلي استان كرمانشاه از نظر آب و هوايي به دو منطقه گرمسير (غرب) و سردسير در ساير نواحي تقسيم ميشود
بادهاي مهّم استان كرمانشاه عبارتند از:
(بادهاي غربي) كه رطوبت نسبي اقيانوس اطلس و مديترانه را به قلمرو اين استان منتقل ميكند و موجب بارندگي ميشود. اين باد بيشتر در فصلهاي زمستان و بهار ميوزد. (بادهاي شمال) كه در فصل تابستان ميوزند و در اعتدال آب و هواي بخشي از استان و كاهش گرماي آن مؤثراند و (باد سام يا سموم) كه تنها در منطقه نوار مرزي ميوزد و هواي آن را در تابستانها بسيار گرم و غير قابل تحمل ميسازد و زيانهاي بسياري به بار ميآورد.
تاريخ و فرهنگ – استان کرمانشاه:
اقوام مهاجر (گوتي يا كاسي) در هزاره سوم و چهارم قبل از ميلاد در كوهساران زاگرس سكونت داشتند و سرانجام بين النهرين را تصرف كردند. به استناد كتيبههاي بابل ، آشور و عيلام ، طوايفي به نامهاي لولوبي ، گوتي ، فايري ، آمودا و پارسِوا نيز در دامنههاي زاگرس ساكن بودهاند. لولوبيها يا لولوها اجداد لرها محسوب ميشوند و در زمانهاي گذشته در ذهاب ، شهرزور و سليمانيه زندگي ميكردهاند. براي نخستين بار نام ماد به صورت (آمادهاي) در حملات آشوريان به نواحي كردستان فعلي ذكرگرديده است. بنابراين ميتوان دريافت كه از هزار سال قبل از ميلاد قوم ماد در دامنههاي زاگرس سكونت داشته است. غير از مادها ، دو طايفه ديگر به نام پارسها و كردها نيز در شمار ساكنان دامنههاي زاگرس ذكر شده است. ساخت شهر كرمانشاه به بهرام ، شاه ساساني منسوب است كه در روزگار پدر فرمانروايي ايالت كرمان را داشت و بدين جهت به (كرمانشاه) لقب يافته بود. كرمانشاه پس از شكست ايرانيان در نهاوند به تصرف عربها درآمد. درقرن چهارم هجري قمري سلسله كوچكي از اكراد به نام حسنويه در ولايت غرب استقلال يافتند. مؤسس اينسلسله ، نزديك 50 سال حكمفرمايي كرد و قلعه بزرگ سرماج را در مجاورت دينور به عنوان مقر و محل دفاين و نفايس خود قرار داد. در سال 441 هجري قمري سلطان طغرل سلجوقي صد هزار سپاهي به تسخير قلعه سرماج فرستاد و پس از 4 سال آن را تسخير كرد. در دوره سلجوقيان ، كرمانشاه شهري آباد بود و خليفه عباسي براي مقابله با مسعود سلجوقي بدين شهر لشكر كشيد.
در دوره مغول و در حمله هلاكو به بغداد ، اين شهر آسيب فراوان ديد. اين منطقه در دوره تيموريان ، در شمار بلاد همدان به شمار ميآمد و در قرون نهم و دهم هجري قمري ، بارها مورد تهاجم عثمانيها قرار گرفت. به گفته سياحان خارجي ، در روزگار صفويه ، كرمانشاه شهري پرنعمت و آباد بود وكاروانسراها و پلهاي متعدد داشت. خاصه آن كه به علّت علاقه شديد صفويه به اماكن متبركه و اهميّت ارتباطي آن با كربلا و نجف ، اين شهر رونق فراوان يافت. در زمان حكومت نادر ، قلعه قديمي شهر ويران و قلعهاي ديگرساخته شد. كريمخان زند ، كرمانشاه را تصرف كرد و بالاخره كرمانشاه در عهد قاجار مركز ولايات غرب و والي نشين شد. محمّد علي ميرزاي دولتشاه ، فرزند فتحعليشاه ، براي مقابله با عثمانيها در شهر كرمانشاه استقرار گرفت. مردم استان كرمانشاه همانند ديگر شهرهاي ايران ، در جنبش مشروطيت ، نقش فعالي داشتند.
كرمانشاه درجنگهاي جهاني اوّل و دوم به تصرف قواي بيگانه درآمد. كرمانشاه امروزي استاني آباد است و مركز آن شهركرمانشاه ميباشد. استان كرمانشاه از مناطق كردنشين سرزمين ايران است. زبان كردي از خويشاوندان نسبي زبان فارسي است و مشابهتهاي فراوان با قواعد دستوري و ديگر خصوصيات زبان فارسي دارد. زبان كردي گويشهاي متفاوتي دارد كه از مهّمترين آنها ميتوان به گويشهاي كلهري ، اورامي ، سوراني (جافي) ، لكي و گويش فارسي اشاره كرد. نژاد مردم استان كرمانشاه آريايي است. بر بستر خصوصيات قومي ، نژادي ، زباني و باورهاي مذهبي مردم كرمانشاه نظام فرهنگي مردم استان شكل گرفته و شاعران و نويسندگان مشهوري از آن برخواستهاند.
صنايع دستي و سوغاتي ها – استان کرمانشاه:
كرمانشاه از دير باز يكي از: مركز صنايع دستي ايران بوده است اهم صنايع دستي سوغاتيهاي استان كه عمدتاً توسط عشاير روستائيان توليد ميشود، عبارتند از: قالي ، گليم و جاجيم ، جولاريسي ، موج ، چيغ ، وسايل سنتي آشپزخانه و لوازم چوبي ، گيوه و كفش ، قلمزني ، حكاكي ، شيشه گري ، حجاري ، فلز كاري ، نمد مالي ، چرم سازي و شيريني كاك.
غذاهاي محلي – استان کرمانشاه:
در مناطق شهري ، روستايي و در بين عشاير استان كرمانشاه انواع مختلفي از غذاهاي محلي تهيّه ميگردد كه از آن جمله ميتوان به انواع آش (آش عباسعلي ، آشواسَلي و آش ماست) ، كوفته برنجي ، خام كو (تپله) ، شامي كباب ، شيرداغ ، شير برنج ، زرد آلورون ، تماتاو، شيريهژ، كشكك ، چنگال ، خورشت خلال بادام ، حليمگوشت ، قورمه ، دوغ محلي ، نان ساحن ، خوراك گوجه فرنگي ، خوراكدل و جگر و دهها نوع خورشت و چاشت ديگراشاره نمود.
رقص و موسيقي محلي – استان کرمانشاه:
موسيقي كردي ، ابتدا منحصراً رزمي و حماسي بوده است. بيت خوانها قديميترين نواسازان كردستان غالباً بي سواد بودهاند كه از قرنها پيش تاكنون داستانهاي پهلواني و رزمي را به شعر و تصنيف تبديل ميكرده و با دهل و سرنا مينواختهاند. بعدها نواها ، ريتمها و آهنگهاي بزمي نيز وارد موسيقي كردي شده است. انواع سازهاي كردي در كرمانشاه عبارتند از:
*دهل ، سرنا و دوني: سازهايي هستند که معمولاً در مراسم عروسي و عزا به كار ميروند. صداي اين سازها هم رقصندهها را رهبري ميكند و هم در مراسم سوگواري مشهور (چمري) نواخته ميشود. نوازندگان عموماً كوليها هستند كه به (قرهچي) و (خراط) نيزمعروفند.
*طبل ، شمشال (بلور) و دف: نيز كه توسط كوليها ساخته ميشود. در مردم حماسي (رزمي) عرفاني و طبي مورد استفاده قرار ميگيرند. امروز در هر روستاي كردنشين ايران دست كم يك گروه موسيقي وجود دارد. نوازندهها و خوانندههاي منطقه ، تنها در صورتي ميخوانند و مينوازند كه بتوانند (جذبه روحاني) را درشنوندههاي خود ايجاد كنند. تنبور نيز سازي مقدس است كه شايد هزارههاي عمر خود را پشت سر گذاشته است. نواختن اين ساز در بين علويان كوهپايههاي زاگرس عموميت دارد و بزرگان و مراشد اين نواحي ، كلاً از آن آگاهي دارند. رقص كردي تمرين آميخته به تفريح هست. در تمام ريتمهاي رقص كردي حالتي از هم داستاني ويگانگي و بدن سازي وجود دارد. در بيشتر رقصهاي كردي ، دستههاي رقصندگان در هم گره ميخورد و گام آنها همواره در يك مسير حركت ميكند و چنان متوازي است كه به رژه نظامي شبيه است. رقصهاي معروف كرديعبارتند از: گريانه ، برودوا ، چپي ، سه پَرسهجار سهپا و فتَاحپاشايي.
مسافرت و اقامت – استان کرمانشاه:
اكثر شهرهاي استان كرمانشاه از نظر راههاي ارتباطي ، مخابرات و خدمات درماني تجهيز شدهاند و مردم آن با صنعت جهانگردي آشنايي دارند. كرمانشاه انواع هتل و امكانات اقامتي دارد. سفر در شهرهاي استان بسيار سهل و آسان است ، فرودگاه بين المللي كرمانشاه و مرز خسروي دو مركز عمده ورود و خروج مسافرخارجي است.
مکان های دیدنی و تاریخی - استان کرمانشاه:
استان کرمانشاه داراي مکان هاي تاريخي و ديدني بسياري است که شامل جاذبه هاي طبيعي و تاريخي متعدد مي شوند. استان چشمه ها، سراب ها و غارهاي متعدد چون: چشمه آب گرم، تنگ حمام، چشمه عبدي، چشمه هندي آباد، چشمه صيفور، سراب نيلوفر، سراب ياوري، سراب طاق روسان، سراب هاي خفر، سراب نوژي وران، سراب قنبر، غار شهربانو، غار هاي عسل، مرد و زان و غار انار در ارتفاعات بيستون، غار قوري قلعه در جنگل هاي اورامانات، غاركاوات، غارپروا، غارآسنگران، غارتايله نو، غاررتيل، غار كليسا، غار ميراوي، غار نوروزخان، غار جوجو، غار حاجي، غارهاي آوه زا و كبوتر، غار سيد شهاب و.... را در خود جاي داده است که هر يک از آن ها از جذابيت هاي خاص خود برخوردار است.
مکان هاي تاريخي و باستاني نيز از ديگر جاذبه هاي استان کرمانشاه به شمار مي رود که آتشكده چهارقاپو، بقعه امام زاده هاي متعدد، مسجد هاي بزرگ و با ارزش معماري چون مسجد جامع، قلعه هاي قديمي و متعدد چون قلعه بيستون، قلعه هژبر، قلعه مروان، قلعه شاهين، قلعه گه، قلعه خاموش، قلعه بزه رود، قلعه ساري اصلان، قلعه هرسين، قلعه منيژه، قلعه گبري، قلعه ژيان و زيارتگاه هايي چون: زيارتگاه شوقي علمي، زيارتگاه تخت تيمور، شاه زاده محمد ابراهيم، شهرهاي باستاني و قديمي چون شهر چمچال، کاروان سراهاي متعدد به همراه کم نظيرترين کتيبه ها و نقش هاي باستاني تنها بخشي از اين ديدني ها را تشکيل مي دهند که در نقاط مختلف استان پراکنده شده اند و گردشگرا ن را به سوي خود مي خوانند.
صنايع و معادن - استان کرمانشاه:
صنايع استان نيز به دو گروه صنايع دستي و ماشيني تقسيم مي شود . كرمانشاه از ديرباز به سبب موقعيت خاص جغرافيايي و نيازاهالي به لوازم و مواد اوليه زيستي مركز صنايع دستي بوده است و در بين مردم بومي افراد مستعد و ماهر در هر رشته پرورش يافته اند. از سوي ديگر شيوه معيشت عشايري استان زمينه هاي مساعدي را جهت گسترش صنايع دستي فراهم نموده است صنايع دستي اين استان مشتمل بر قالي، گليم، جاجيم و انواع گيوه است. بزرگ ترين صنعت كارخانه اي استان كرمانشاه تصفيه خانه نفت است كه كارخانه آن در كنار رود قره سو ساخته شده است. قديمي ترين كارخانه صنايع غذايي استان کرمانشاه، كارخانه قند اسلام آباد است. عمده ترين معادن اين استان نيز عبارتند از: آهن، سرب، گوگرد، آلوميت، كوارتزيت و …
کشاورزی و دام داری - استان کرمانشاه:
در استان كرمانشاه به علت شرايط آب و هوايي مناسب محصولات كشاورزي متعددي از قبيل : گندم، جو، چغندر قند، برنج، صيفي، سبزي و ميوه هايي چون : گردو، بادام، انار، سيب، مركبات و خرما توليد مي شود . ازآن جا که بيش تر ساكنين اين استان از گذشته هاي دورزندگي كوچ نشيني توأم با معيشتي بر اساس دام داري داشته اند، اين استان از مناطق عمده ايران در امر دام پروري به شمار مي آيد. هم چنين مرغ داري، زنبورداري و صيد ماهي نيز در کنار کشاورزي و دام داري رايج اسا و معمولاً گوشت مرغ و ماهي و عسل مورد نياز مردم در استان توليد مي شود.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي - استان کرمانشاه:
نام كرمانشاه به بهرام شاه ساساني منسوب است كه در روزگار پدرش، فرمان روايي ايالات كرمان را داشت و بدين جهت به كرمانشاه لقب يافت. محدوده استان كرمانشاه، از هزاره هاي قبل از ميلاد؛ محل سکونت اقوام مختلف بوده است. درآثار سارگن – شاه اكو كه از سال 2048 تا 2030 قبل از ميلاد بر جنوب بين النهرين فرمان رانده از مردم زاگرس به عنوان « آريزان يا نخسي » ياد شده است. به استناد كتيبه هاي بابل، آشور و عيلام ساكنان دامنه هاي زاگرس طوايفي به نام هاي لولوبي، گوشي، هانائي، فايري، آموا و پارسوا بوده اند. در خصوص اصل و نژاد اين طوايف، نظرات متضادي ابراز شده است. طوايف آمادا و پارسوا آريايي و طوايف گوتي و كاسي نيز به احتمال زياد آريايي بوده اند، اما در آريايي بودن لولوبي ها و مانايي ها ترديد وجود دارد. لولوبي ها يا لولوها اجداد لرها، در گذشته دور در ذهاب كرمانشاه، شهر باستاني زور و سليمانيه زندگي مي كرده اند .
نام ماد براي نخستين بار به صورت « آماده اي » در جملات آشوريان به نواحي كردستان فعلي اتلاق شده است. بنابراين مي توان دريافت كه از هزار سال قبل از ميلاد قوم ماد در دامنه هاي زاگرس سكونت داشته اند. در روزگار ساسانيان، نواحي غرب و مخصوصا كرمانشاه مورد توجه شهرياران ساساني بوده و به علت نزديكي با تيسفون ( پايتخت ) ايام تابستان ( ييلاق ) را در آن مي گذرانده اند. قباد اول و خسرو اول ( انوشيروان ) ساساني نيز به اين ناحيه توجهي خاص داشته اند. در اخبار مورخان اسلامي به كرات آمده است كه خسرو اول انوشيروان در نواحي طاق بستان، قصرهايي ساخته كه در آن ها از بزرگان چيني، هندي، و قيصر روم و ديگر حكم رانان پذيرايي مي كرده است. خسرو دوم ملقب به پرويز نيز در اين منطقه باغ هاي زيبا ساخته بود كه درآن قصرها و عمارت هاي باشكوه وجود داشته است. عمران و آباداني جدي و پيوسته اين ناحيه وبه ويژه شهر كرمانشاه از دوران قاجار آغاز شده است. اين منطقه هم اکنون يکي از مناطق آباد، آرام و باصفاي ايران است که يادگارهاي بسيار زيادي از تاريخ گذشته را در خود جاي داده است.
مشخصات جغرافيايي - استان کرمانشاه:
استان كرمانشاه درميانه ضلع باختري ايران بين 33 درجه و 36 دقيقه تا 35 درجه و 15 دقيقه پهناي شمالي و 45 و 24 دقيقه تا 48 درجه و 30 دقيقه درازاي خاوري از نصف النهار گرينويچ قرار گرفته است. اين استان از شمال به استان كردستان از جنوب به استان هاي لرستان و ايلام از خاور به استان هاي همدان و از باختر به كشورعراق محدود شده است. استان كرمانشاه ناحيه اي كوهستاني است كه مابين فلات ايران و جلگه بين النهرين قرار گرفته و سراسر آن را قله ها و ارتفاعات رشته کوه هاي زاگرس پوشانده است. استان كرمانشاه در معرض جبهه هاي مرطوب مديترانه اي قرار دارد كه در برخورد با ارتفاعات زاگرس، موجبات ريزش برف و باران را فراهم مي سازد. راه هاي دسترسي به اين استان عبارتند از:
- مسير تهران – خسروي كه از كرمانشاه عبور مي كند.
- مسير جلفا – بندر امام به طول 1421 كيلومتر كه در 744 كيلومتري از كرمانشاه عبور مي كند.
- مسير تهران – سنندج كه در فاصله 520 كيلومتري از كرمانشاه عبور مي كند.
مسيرهاي گردشگري عمومي كشور
استان كرمانشاه
|
رديف |
مبدأ سفر |
مقصد سفر |
مسير سفر |
فهرست جاذبه ها |
|
1 |
كرمانشاه |
پاوه |
كرمانشاه - پاوه |
طاق بستان- سراب نيلوفر- بازارچه جوانرود- غار قوري قلعه- چشم انداز روستاي شمشير-پارك پياسه پاوه- چشمه بل- روستاي هجيج |
|
2 |
كرمانشاه |
قصرشيرين |
كرمانشاه - قصرشيرين |
طاق بستان- نمايشگاه يادمان دفاع مقدس(تنگه مرصاد)- كاروانسراي ماهيدشت- تپه چغاگاوانه- طاق گرا و زيج منيژه- رودخانه اروند- نخلستان قصر شيرين- كاخ خسرو چهارقاپي(آتشكده)- آبشار ريجاب- بايادگار- ابودجانه- مسجد عبدالله بن عمر- طاق گرا- دكان داوود- صنايع دستي كرند |
|
3 |
كرمانشاه |
كنگاور |
كرمانشاه – صحنه - كنگاور |
طاق بستان- معبد آناهيتاي كنگاور- دربند صحنه- اتاق شيرين و فرهاد -كتيبه بيستون- نقوش پارتي هيستقرات و گودرز- مجسمه هركول- سنگ بلاش- كاخ ساساني- فرهاد تراش- كاروانسراي صفوي- پل خسرو |
