استان ایلام
مجاورت : این استان از شمال با استان کرمانشاه از جنوب با استان خوزستان از شرق با استان لرستان و از غرب با کشور عراق همسایه است.
آب و هوا: آب و هوای این استان درمناطق میانی دارای آب و هوای معتدل، در مناطق کوهستانی شمال و شمال شرقی دارای آب و هوای سردسیر با زمستانی طولانی، و درمناطق جلگه ای غرب و جنوب غربی دارای آب و هوای گرمسیری است.
وسعــــت: مساحت این استان ۱۹۶۸۰ کیلومتر مربع است.
جمعـیــت: بر اساس سرشماری آمار و نفوس سال ۱۳۸۵ خورشیدی ۷۸۷/۵۴۵ نفر است.
تقسیمات: بر اساس تقسیمات کشوری این استان ۷ شهرستان، و ۱۷ شهردارد.
شهرستانها: آبدانان - ایلام/مرکز استان - ایوان - دره شهر - دهلران - شیروان و چرداول - مهران - گالری تصاویر
موقعيت جغرافيايي – استان ايلام:
استان ايلام با ۱۹۶۸۰ كيلومتر مربع مساحت در غرب كشور واقع شده است. بر اساس آخرين تقسيمات سياسي و اداري در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، شهرستانهاي استان ايلام عبارتند از: آبدانان ، ايلام ، ايوان ، دره شهر، دهلران ، شيروان ، چرداول و مهران. شهر ايلام مركز استان ايلام است. اين استان از جنوب با استان خوزستان ازشرق با استان لرستان و از شمال با استان کرمانشاه و از سمت غرب با ۴۲۵ كيلومتر مرز مشترك با كشور عراق همجوار است. اين استان در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، حدود ۵۴۵۷۸۷ نفر جمعيّت داشت كه از اين تعداد ۳۳۱۲۳۱ نفر درنقاط شهري و ۲۱۴۵۵۶ نفر در نقاط روستايي سكونت داشتهاند.
ناهمواريهاي استان ايلام ، از چينخوردگيهاي موازي در جهت شمال غربي و جنوب شرقي به وجودآمدهاند. كوههاي استان ايلام عمدتاً به دوران دوم و سوم زمين شناسي مربوط است. نواحي شمالي و شمال شرقي استان ايلام كوهستاني و نواحي غرب و جنوب غربي آن از اراضي پست و كم ارتفاع تشكيل شده است. کبير کوه و دينار کوه مهمترين ارتفاعات استان ميباشد.
در نواحي كوهستاني شمال و شمال شرقي استان و بين رشته كوهها ، دشتهاي كم وسعتي مانند: هليلان ، شيروان ، ايلام و غيره قرار دارند و در قسمتهاي جنوب غربي و غرب استان نيز دشتهاي وسيع و گرمسيري دهلران ، دشت عباس واقع شدهاند كه در شرق به جلگه خوزستان متصل ميشوند.
آب و هوا – استان ايلام:
استان ايلام از نظر شرايط اقليمي جزو مناطق گرمسيري كشور محسوب ميشود ، ولي به علّت وجود ارتفاعات كبيركوه و ديناركوه ، اختلاف درجه حرارت و بارندگي در بخشهاي شمالي ، جنوبي و غربي آن زياد است. به طوري كه مناطق سه گانه سردسيري ، گرمسيري و معتدل در اين استان شكل گرفته است: مناطق كوهستاني شمال و شمال شرقي استان نسبتاً سردسير با زمستانهاي طولاني است ، مناطق جلگهاي غرب وجنوب غربي استان گرمسير است و مناطق مياني آن آب و هواي معتدل دارد.
براساس گزارش ايستگاه سينوپتيك ايلام در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، در شهر ايلام حداكثر مطلق حرارت در ماه مرداد ۳۸ درجه سانتيگراد و حداقل آن در بهمن ماه ۴/۰ درجه سانتيگراد گزارش شده است. ميزان بارندگي سالانه آن نيز ۴/۵۷۸ ميليمتر و تعداد روزهاي يخبندان آن در فصل زمستان ۲۷ روز ثبت شده است.
تاريخ و فرهنگ – استان ايلام:
مطالعات و كشفيات محدود باستانشناسي نشان ميدهد كه قوم (گوتي) در حدود ۴۰۰۰ سال پيش از ميلاد در اين نواحي بسر ميبرده است. قوم (كاسي) يا (كاسيت) بعد از گوتيها احتمالاً از نواحي قفقاز به اين نواحي مهاجرت كردهاند. قوم كاسي يكبار به قصد تصرف بابل به بينالنهرين هجوم برده و شكست خورده است. سپس در حمله ديگري به حكومت بابل پايان داده و نزديك به ۶ قرن حكومت كرده است. كشف آثاربرنزي در لرستان ، ايلام و طالش تمدن باستاني اين قوم را به هم مرتبط ساخته است. الهه مورد پرستش (كاسيها) ربالنوع آفتاب به نام (سورياش) بوده كه از ارباب انواع آريايي نيز به شمار ميرود. سرزميني كه اكنون ايلام نام دارد ، بنا به اسناد تاريخي فراوان بخشي از كشور عيلام باستان بوده است.
در كتيبههاي بابلي ، ايلام را (آلامتو) يا (آلام) خواندهاند كه به قولي به معناي كوهستان يا كشور طلوع خورشيد است. مدّتي پس از سقوط ايلام ، حوزه فرمانروايي آن به دو منطقه تحت نفوذ پارسها در شرق و مادها در غرب تقسيم شد. اقوام ساكن زاگرس در دوره هخامنشي جزئي از امپراطوري هخامنشي بوده است. وجود آثارباستاني فراواني از دوره ساساني در استانهاي ايلام و لرستان ، نشان ميدهد كه اين منطقه در آن زمان اهميّت ويژهاي داشته است. در اواخر قرن چهارم هجري قمري ، حسنويه كرد بر ايلام و لرستان فعلي حكومت ميكرده است و تا اوايل قرن ششم هجري قمري ، حكومت اين خاندان ادامه داشته است. در فاصله سالهاي ۵۷۰ تا ۱۰۰۶ هجري قمري، اتابكان لُر بر پشتكوه و لرستان حكومت كردهاند ، اين خاندان بعدها مقر حكومت خود را به پشتكوه (ايلام كنوني) منتقل كردند. آخرين والي پشتكوه پس از كودتاي ۱۲۹۹ خورشیدی به نحوي مسالمتآميز، منطقه تحت حكومت خود را رها كرده و در كشور عراق اقامت گزيد.
از سال ۱۳۰۹ خورشیدی در تقسيمات كشوري ، ايلام جزء استان پنجم يعني کرمانشاه گرديد. سپس به علّت موقعيت مهّم سياسي - مرزي و محروميتهاي فراوان به فرمانداري كل تبديل شد و اكنون يكي از استانهاي مهّم كشورمحسوب ميشود. استان ايلام از جمله مناطق عشاير نشين سرزمين ايران است كه در دهههاي اخير، مناسبات سنتي مبني بر كوچ در بسياري از نواحي آن در حال منسوخ شدن است. ولي در نظام فرهنگي ، اعتقادات ، ارتباطات اجتماعي ، سنتها ، آداب و ديگر رفتارهاي اجتماعي و فرهنگي مردم اين خطه ، آثار اين نوع شيوه معيشت و زندگي اجتماعي هنوز مشاهده ميشود.
صنايع دستي و سوغات – استان ايلام:
استان ايلام منطقهاي عشاير نشين است و صنايع دستي آن بويژه گليم گل بر جسته شهرت ملي دارد. از مهّمترين صنايع دستي استان ميتوان به اين موارد اشاره كرد: فرش كرك ، ابريشم ، گليم گلبرجسته ، جاجيم ، نمد ، فرنجي ، قتره ، صنايع چوبي و... استان ايلام همانند ساير مناطق ايراني سوغاتيهاي محلي خاص دارد كه اهم آنها عبارتند از: سقز محلي(صمغ درخت بنه) ، شيرين بژي برساق ، شيرين عسگري ، شيريني كُله كُنجي ، روغن حيواني معروف به كرمانشاهي.
موسيقي و رقص بومي - استان ايلام:
در موسيقي ايلام از سازهاي دوزله ، جفتان ، سرنا ، شيپور، ضرب ، دهل ، شمشال ، ني و كمانچه استفاده ميشود و اين سازها در آيينهايي مانند: عروسي ، جنگ و عزا كاربرد دارند. (دوزله و جفتان) برخلاف همه سازهاي ايراني كه تك صدا هستند ، دو صدايي است و قابليت همراهي با سازهاي چند صدايي رادارد. (چوبي) موسيقي رقص ايلام است و به صورت انفرادي و يا دسته جمعي اجرا ميشود. اين موسيقي درگذشته افزون بر كاربرد هنري و موسيقيايي به عنوان آمادگي رزمي و بدني نيز كارآيي داشته است. (فتا پاشا ، لرزانه ، سوارسوار، صي سماع ، قلاوي ، سه حارو گريانه) از جمله نواها و ريتم هاي اين نوع رقص است که در مناطق کرد و لر نشين کشور رايج است. (هوره) نيز موسيقي آوازي مردمان غرب كشور و به ويژه مردم ايلاماست. هوره كه از آوازها و نيايشهاي اساطيري ايران است ، از هزارههاي قبل از ميلاد مسيح تا به امروز رواج دارد.
موسيقي آيينهاي سوگواري نوع ديگري از موسيقي در استان ايلام است كه در آيين چمري با سرنا و دهل اجرا ميشود و در اين مراسم مردم ايلها و روستاها در محلي بنام (چمرجا) جمع ميشوند و همراه با نواي ساز و دهل و آواز همسرايان نوعي رقص را ارائه ميدهند. اين نوع موسيقي (نمايش تعزيه) در ايام عاشورا نيز كاربرد فراوان دارد.
مکان های دیدنی و تاریخی – استان ايلام:
سرزمين ايلام با كوهستان هاي سلسله وار و دشت هاي پهناور؛ زيستگاه انواع گونه هاي گياهي و جانوري است كه چشم اندازهاي زيباي طبيعي را در اين منطقه به وجود آورده اند. اين منطقه كه بر دامنه كوه هاي خود چشم انداز سبزي از جنگل هاي بلوط را دارد؛ در بر گيرنده رودخانه ها و آبشارهاي زيادي است كه هر يك جاذبه هاي خاص و مناظر روح پروري را به نمايش مي گذارند. ايلام كه از بكر ترين مناطق سرزمين ايران است ؛ از قابليت هاي برجسته و با ارزشي در زمينه گردشگري طبيعي برخوردار است.
پيشينه تاريخي و باستاني اين خطه از ايران سبب شده جاذبه هاي باارزشي در اين منطقه وجود داشته باشد كه نام آن ها يادآور اساتير افسانه اي ايران باستان است. جاذبه هاي اجتماعي و فرهنگي استان ايلام از ديگر زيبايي هاي منطقه هستند كه بر جاذبه هاي گردشگري استان مي افزايد. فصل بهار كه زمان رويش گل هاي زيبا و وحشي در اين خطه است و فصل تابستان با رودخانه هاي خروشان و آبشارهاي زيبا مناسب ترين زمان سفر به استان ايلام است.
صنايع و معادن – استان ايلام:
بخش صنعت سهم ناچيزی از اشتغال را نسبت به بخش خدمات و كشاورزی به خود اختصاص داده است. صنعت استان ايلام بيش تر در صنايع خانگی و كارگاهی خلاصه می شود. زماني منابع معدنی استان منحصر به منابع رسوبی بوده ولي هم اكنون منابع نفت و گاز نيز در اين منطقه شناسايي شده است.
استان ايلام منطقه ای عشاير نشين است و به همين دليل از صنايع دستي پر رونقي نيز برخوردار است. مهم ترين صنايع دستي استان عبارتند از: فرش كرك، ابريشم، گليم گل برجسته، جاجيم، نمد، فرنجی، قتره و صنايع چوبی. از ديگر صنايع دستی ايلام می توان به سياه چادر، رسن، گيوه كه با توجه به فراوانی مواد اوليه مانند پشم و موی بز توليد آن ها از گذشته هاي دوررايج بوده, اشاره نمود. استان ايلام همانند ساير مناطق ايرانی دارای سوغاتی های محلی خاص خود است كه مهم ترين آن ها عبارتند از: سقز محلی (صمغ درخت بنه)، شيرينی بژی بر ساق، شيرينی گمگه، حلوای كله كنجی، روغن حيوانی معروف به روغن كرمانشاهي.
کشاورزی و دام داری – استان ايلام:
كشاورزی در بيش تر نقاط استان به صورت سنتی انجام شده و مراحل مختلف آن از كاشت، داشت و برداشت با استفاده از اصول و روش های ابتدايی و سنتی صورت می گيرد. مهم ترين محصول كشاورزی استان، گندم است. در اين استان امكانات بالقوه فراوانی برای توسعه و گسترش دام داری و دام پروری وجود دارد و هم اكنون نيز بخش مهمی از درآمد و حتی اشتغال مردم استان ايلام در بخش كشاورزی متمركز شده است. آب و هوای متنوع، وجود كوهستان ها، جنگل ها و مراتع نسبتا سرسبز و انواع گل و گياه در بهار و تابستان و وجود مناطق گرمسيری و سردسيری در كنار هم بهترين شرايط را برای پرورش زنبور عسل فراهم آورده است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي – استان ايلام:
سرزمينی كه اكنون استان ايلام نام دارد، بنا به اسناد تاريخی فراوان، بخشی از كشور عيلام باستان بوده است. اين كشور در حدود ۳۰۰۰ سال پيش از ميلاد به وجود آمده و تا سال ۶۴۰ پيش از ميلاد به حيات اجتماعی خود ادامه داده است. در اين سال، به فرمان آشور بانی پال به خاك و خون كشيده شده و منقرض شده است. از شهرهای اين كشور، به اسامی ‹‹شوش›› پايتخت اصلی، ‹‹ماداكتو›› پايتخت تابستانی، اهواز، خايدالو، ماساباتيك و كابيانه اشاره شده است.
در كتيبه های بابلی، عيلام را ‹‹آلامتو›› يا ‹‹آلام›› خوانده اند كه به قولی به معنای كوهستان يا ‹‹كشور طلوع خورشيد›› است. مدتی پس از سقوط عيلام، حوزه فرمان روايی آنان به دو منطقه تحت نفوذ پارس ها در خاور و مادها در باختر تقسيم شد. هر چند مناطق مسكونی زاگرس در دوره هخامنشی جزيي از امپراطوری هخامنشی به شمار می آمده، اما درظاهرارتش هخامنشی برای عبور از زاگرس ناچار به پرداخت باج به كوه نشينان مقتدر آن بوده است.
بنا به نوشته مورخان يونانی، در زمان سلوكيه، ساكنين زاگرس بيش تر اوقات با اقوام مهاجم و بيگانه در نبرد بوده اند. وجود آثار باستانی فراوانی از دوره ساسانی در استان های ايلام و لرستان، نشان می دهد كه اين منطقه در آن زمان بسيار آباد و با اهميت بوده است. اسامی شهرهايی مانند ‹‹ماسبندان››، ‹‹مهرگان كدك››، ‹‹دارشهر››، ‹‹سيمره››، ‹‹اريوخ›› و ‹‹شيروان›› اين نظر را تاييد می كند. محل دقيق برخی از اين شهرها هنوز روشن نشده است. در اواخر دوره ساسانی، خاندان فيروزان بر اين سرزمين و خوزستان حكومت داشته اند كه آخرين آن ها پس از شكست در جنگ جولا به دارالخلافه اعزام شده است. بعد از تسخير ايران به وسيله عرب های مسلمان، احتمال دارد كه اين ناحيه جزيي از ايالت كوفه شده و اسامی شهرهای ماسبندان، مهرگان و سيمره معرب شده باشند.
در اواخر قرن چهارم هجری قمری، حسنويه كرد بر لرستان و ايلام فعلی حكومت می كرده است و تا اوايل قرن ششم هجری قمری حكومت اين خاندان ادامه داشته است. از سال ۵۷۰ تا ۱۰۰۶ هجری قمری، اتابكان لر بر لرستان و پشتكوه حكومت كرده اند. آخرين اتابك لر به نام شاهوردي خان را شاه عباس صفوی به قتل رسانده و حسين خان سيلورزی جد واليان ابوقداره را به حكومت لرستان و پشتكوه منصوب كرده است. اين خاندان پس از مدتی، مقر حكومت خود را به پشتكوه (ايلام كنونی) منتقل كرده اند و غلام رضا خان والی ابوقداره، آخرين والی پشتكوه پس از كودتای ۱۲۹۹ شمسی به نحوی نسبتا مسالمت آميز، منطقه تحت حكومت خود را رها كرده و به كشور عراق رفته است.
از سال ۱۳۰۹ خورشیدی در تقسيمات كشوری، ايلام جزو استان پنجم يعنی كرمانشاه شد. سپس به علت موقعيت مهم سياسی و مرزی و محروميت های فراوان به فرمان داری كل تبديل شد و اكنون يكی از استان های مهم كشورمحسوب می شود.
سرآبله - ايلام: روستاي سرآبله در ۱۸ كيلومتري شمال شرق ايلام و ميان كوههاي پيران و خورهه واقع شدهاست. رودخانه چرداول از کبير کوه سرچشمه ميگيرد و پس از عبور از روستا به رود سيمره ميريزد. آب و هوايروستا معتدل و نيمه مرطوب است. (طاق بستان) مهّمترين اثر تاريخي روستا به دوره هخامنشيان مربوط است.
سرتنگ سفلي - ايلام: روستاي سرتنگ سفلي از توابع شهرستان ايلام در يك منطقه تپهاي واقع شده است ورودخانه (گنگير) از جنوب آن ميگذرد. كوههاي (پايه) (گاومهر) كوه بانكول و تنگ (شميران) در پيرامون روستاقرار دارند. آب و هواي روستا معتدل و خشك است. يك آتشكده دوره ساساني و يك مسجد قديمي ازجاذبههاي تاريخي و مذهبي اين روستاست.
مساجد قديمي - استان ايلام: مردم استان ايلام فعلي در سدههاي اخير داراي مناسبات اجتماعي مبتني بر كوچ بودهاند و همين دليل نيزبه ندرت شهري به مفهوم واقعي قديمي و تاريخي به وجود آمده است. لذا اكثر مساجد جامع استان در قرن اخيراحداث شدهاند. شايد بتوان مسجد والي ايلام را قديميترين مسجد استان محسوب كرد كه قدمت آن به ۹۰ سال پيش ميرسد و به وسيله والي پشتكوه بنا شده و به همين نام نيز معروف است. از جمله مساجد مهّم استان كه برخي از آنها در سالهاي اخير بازسازي شدهاند، ميتوان به موارد زير اشاره كرد: مسجد جامع ايلام جنب پارك کودک ايلام ، مسجد جامع مهران در بلوار جانبازان ، مسجد قمربني هاشم مهران دربلوار امامزاده سيد حسن ، مسجد صاحب الزمان (زيارتگاه) ايلام ، مسجد جامع صالح آباد در روبروي بخشداري ، مسجد جامع ايوان و مسجد جامع دهلران.
قلعهها و دژها – استان ايلام: قلاع استان عبارتند از: قلعه اميرآباد روستاي اميرآباد در كنار راه مهران - صالحآباد ، قلعه زمستاني والي در ۱۷ كيلومتري شهر مهران ، قلعه تاريخي روستاي هزاراني آبدانان مربوط به دوره ساساني ، قلعه تاريخي پاقلفه و كره چكا در صالحآباد ، قلعه ساساني انجير در زرين آباد ، آثار قلاع تاريخي دوره ساساني درروستاي كلم دره شهر، آثار تاريخي پشت قلعه در شهرستان آبدانان ، ديوار قلعه تاريخي گمول در روستاي باريكه ، قلعه ساساني در ميمه زرين آباد ، قلعه اسماعيل خان در ارتفاعات سيوان كوه مشرف به شهر ايلام ، آثار ساختمانياز دوره پيش از تاريخ دركان گنبد صالح آباد و ديواري با سنگهاي حجاري شده مربوط به دوره پارت و ساساني در ميمه زرين آباد.
شهرها و تپههاي باستاني – استان ايلام: شهرها و تپههاي باستاني استان عبارتند از: شهر تاريخي ماسبندان درروستاي سراب کلان شيروان ، شهر باستاني مهر جانقدق در دره شهر، تپه علي كش در نزديكي شهر موسيان ازشهرستان دهلران ، تپه سرگچله در ۸ كيلومتري شمال شرق درهشهر، تپه كلك موسيوند در دشت آبادسيكان ، تپه قلعه زينل در چم كلان ، تپه قلعه گُل در نزديكي درهشهر، تپه ثبت شده دِشكله در جنوب روستاي جهادآباد ، تپه قلعهسِكه سون در جنوب غربي درهشهر، تپه پاميل در منتهي اليه حريم شرقي درهشهر، تپه چغاسبز در خالصه ، تپهفرهاد و تپه سيكان ، تپههاي تاريخي دهلران ، تپه موسيان در ۹ كيلومتري جنوب شرقي دهلران ، تپه محمد جعفر دركنار تپه موسيان ، تپه مرادآباد در مجاورت تپه موسيان ، تپه عليآباد در نزديكي رود ميمه.
آتشكدهها – استان ايلام: آتشكدههاي استان عبارتند از: آتشكده سيكان (چهار طاقي) در روستاي سيكان ، آتشكدهمهدي آباد (چهار طاقي) در روستاي مهدي آباد دره شهر، آتشكده سه پا در زرنه ايوان ، آتشكده و معبد تاريخي ميمه زرين آباد و آتشكده دو طبقه در منطقه چرداول كه جملگي از آثار دوران ساساني ميباشند.
كتيبهها و سنگ نوشتهها – استان ايلام: سنگ نوشتههاي استان عبارتند از: سنگ نوشته تنگ قوچعلي در مسير تونل آزادي ايلام و سنگ نوشته شهر ميمه (زرين آباد) در محل ميدان اصلي شهر ميمه.
بقعهها و امامزادهها – استان ايلام: امامزادههاي استان عبارتند از: امامزاده سيد اكبر در ۱۰ کيلومتري دهلران ، امامزاده سيد حسن در ۳ كيلومتري جاده مهران - دهلران ، زيارتگاه سيد ابراهيم قتال در جاده مرزي مهران ، زيارتگاه عباس در دهلران ، زيارتگاه سيد فخرالدين در نزديكي آبشار آبتاف ، زيارتگاه جابر انصاري در شهرستان دره شهرزيارتگاه سيد صلاحالدين محمد در آبدانان ، زيارتگاه عباس در شيروان ، زيارتگاه باقر در روستاي علياي شيروان و چرداول زيارتگاه سيد عبدالله در نزديكي سراب ايوان ، زيارتگاه حاجي حاضر در ايوان و زيارتگاه مادرزليخا در روستاي فرهاد آباد درهشهر.
تفرجگاههاي جنگلي - استان ايلام: تفرجگاههاي جنگلي استان عبارتند از: تفرجگاههاي جنگلي مله پنجاو ، حاجي بختيار و آبزا ، منجل ، تنگ ارغوان، كلم بدره ، تجريان در اطراف شهر ايلام ، تفرجگاه جنگلي كنار سه مهران و رودخانه كنجان چم در ۶ كيلومتري صالحآباد شهرستان مهران ، مناظر زيباي تنگ قير در چرداول چشماندازهاي طبيعي کبير کوه و مناظر كناره رودخانه سيمره در شهرستان دره شهر مناظر طبيعي كوه اناران در شهرستان آبدانان مناظر طبيعي و تفريحگاه سهراب در آبدانان ، گردشگاه ييلاقي خوران ايوان در ۷ كيلومتري شهر ايوان وچنار طبيعي و تاريخي روستاي تختان در حد فاصل ميمه زرين آباد به آبدانان.
رودخانهها – استان ايلام: رودخانههاي استان عبارتند از: رودخانههاي سورك ، شيروان ، كازاب ، كلال رود ، هزارخاني ، گيلان كورگه ، گيلان چيقا چلام ، آب آفتاب ، آب چيكا ، آب زنگاون ، تنگ گراو ، جزمان رود ، چرداول ، چوار، خوش و سده در شهرستان ايلام. رودخانههاي آبدانان ، آب دره جكه ، آب ساركده ، آب مورموري ، چاي قره تپه ، گلال چينه ، نصريان ، آب تختان ، آب چلات ، آب سيول ، آب فتح ، حزوزان ، فسيل ، دويريج ، مال حاضري ، ورازان ، گوران و... در شهرستان دهلران. رودخانههاي آب رگزاه ، پالشك آب ، آب مزاورد ، آب كنات ، آب تيمه ، تاشمورت ، تلخاب ، تنگ خشول ، كل كلا ، گلدار خوش ، سياه آب و... در شهرستان مهران.
مناطق حفاظت شده حيات وحش و شكارگاهها - استان ايلام: استان ايلام يكي از زيستگاههاي مهّم حيات وحش غرب ايران به شمار ميرود. در مناطق كوهستاني وجنگلهاي استان ايلام ، جانوران مختلفي از قبيل: كل ، بز، قوچ و ميش كوهي ، خرس ، پلنگ ، كفتار، گراز، گرگ ، روباه ، شغال ، خرگوش ، جوجه تيغي ، راسو ، سنجاب و پرندگاني چون عقاب ، شاهين ، سار، كركس ، كبكمعمولي، تيهو، كبك دري ، كبوتر، قمري، داركوب ، جغ د، كلاغ و زاغ در بيشهها و در بيابانها درّاج، هوبره و آهوزندگي ميكنند. تعداد زيادي از پرندگان مهاجر، مخصوصاً غاز ، پرستو و چلچله در زمستان به مناطق گرمسيري استان مهاجرت ميكنند. شكارگاههاي مهّم استان ايلام به تفكيك شهرستان عبارتند از:۱- شکارگاه هاي ايلام شامل: كوههاي ماتشت ، شره زول ، قلارك ، سيوان ، سياه كوه ، بولي شلم ، بانكول ، قلندر، گچان ، سيوان بدره ، انارگ بولي ، اللهخدا ، زمزمان ، شاليان و كاوران ۲- شکارگاه هاي دهلران شامل: كوه گنجي ويس ، در بند كوه ، تنگ شورشيرين ، باجك ، نصريان ، بيشه دراز، بان سرو، ويژه دروند ، كوه نخجير، پشته شوهان ، بان رحمان ، گلان و... ۳- شكارگاههاي شيروان و چرداول شامل: كوه سفيد قلاجه ، ارتفاعات سيوان بدره ، تنگ قير، ارتفاعات زنجيره وتنگ ساروبن. ۴- شكارگاههاي دره شهر شامل: زرانگوش ، شيخ مكان ، تنگ بهرام ، چوبينه ، گاوميشان ، فيلمان ، پشته مهتابي ، ماژين ، ارتفاعات و دامنه هاي کبير کوه. حفاظت محيط زيست استان ايلام ، به منظور حفظ و احياي حيات وحش برخي از نواحي استان را(محدوده شكار ممنوع) اعلام كرده است كه عبارتند از: ماشت ، شش كلان (رنو) ، شرهزول ، قلندر، گچان وبانكسول.
مشخصات جغرافيايي – استان ايلام:
استان ايلام در حدود ۴/۱ درصد مساحت كل كشور را تشكيل می دهد. اين استان در غرب دامنه سلسله كوه هاي زاگرس بين ۳۱ درجه و ۵۸ دقيقه تا ۳۴ درجه و ۱۵ دقيقه پهنای شمالی از خط استوا و ۴۵ درجه و ۲۴ دقيقه تا ۴۸ درجه و ۱۰ دقيقه درازای شرقی از نيمروز گرينويچ در گوشه غربی ايران قرار گرفته است. استان ايلام از جنوب با استان خوزستان، از شرق با استان لرستان، از شمال با استان كرمانشاه و از سمت غرب با ۴۲۵ كيلومتر مرز مشترك با كشور عراق هم جوار است. بر اساس آخرين تقسيمات كشوری استان ايلام مشتمل بر ۷ شهرستان بوده است. مركز استان؛ شهر ايلام است كه به علت زيبايی های طبيعی فراوانی كه دارد، عروس زاگرس نام گرفته است.
به طور كلی نواحی شمالی و شمال شرقی استان ايلام كوهستانی و نواحی جنوب غربی و غرب آن از اراضی پست و كم ارتفاع تشكيل يافته است. مهم ترين ارتفاعات استان ايلا م را كبير كوه و ديناركوه تشكيل مي دهند. استان ايلام از نظر شرايط اقليمی جزو مناطق گرمسيري كشور محسوب می شود اما به علت وجود ارتفاعات، اختلاف درجه حرارت و بارندگی در بخش های شمالی، جنوبی و غربی آن زياد است. به طوری كه می توان از نظر اقليمی، مناطق سه گانه سردسيری، گرمسيری و معتدل را در اين استان به خوبی مشاهده نمود. بارندگی های سالانه فراوان از يك سو و نقش استان ايلام به عنوان زهكش آب های سطحی سلسله كوه هاي زاگرس از سوی ديگر، موجب پيدايش رودخانه های زيادی شده كه به منظور استفاده از آب آن ها سدهای انحرافی و كانال های متعددی نيز ساخته شده است. مسيرهاي متعددي براي دسترسي به استان ايلام وجود دارد كه مهم ترين آن ها جاده تهران – همدان- كرمانشاه – ايلام است. اين منطقه از راه هاي داخلي نيز برخوردار است كه برخي از آن ها ناهموار بوده و مشكلاتي را به وجود مي آورند. اين منطقه هم چنين دارای فرودگاهی برای پروازهای داخلی است كه به پايتخت ايران پرواز دارد.
مسافرت و اقامت – استان ايلام:
اكثر شهرهاي استان ايلام از نظر راههاي ارتباطي ، مخابرات و خدمات درماني تجهيز شدهاند ومسافرت به آنها بسيار سهل و آسان است. شهر ايلام داراي انواع هتل و امكانات اقامتي است.
مسيرهاي گردشگري عمومي كشور
استان ايلام
|
رديف |
مبدأ سفر |
مقصد سفر |
مسير سفر |
فهرست جاذبه ها |
|
۱ |
ايلام |
ايوان |
ايلام- ايوان |
درياچه سد ايلام- آبشارهاي سرطاف و گچان- تفرجگاههاي تنگ دالاو و تجريان- كاخ فلاحتي- قلعه والي- رودخانه هاي چوار و كاني شيخ- غارهاي طلسم ايوان و انفجاري ايوان- گردشگاه ييلاقي خوران ايوان- طاق شيرين و فرهاد |
|
۲ |
ايلام |
چرداول |
ايلام- شيروان- چرداول |
درياچه سد ايلام- آبشارهاي سرطاف و گچان- تفرجگاههاي تنگ دالاو و تجريان- كاخ فلاحتي- قلعه والي- رودخانه هاي چرداول و چنارچ- شهر باستاني شيروان- قلعه سام- پل كردوديت(پسر و دختر)- امامزاده عباس |
|
۳ |
ايلام |
دهلران |
ايلام- مهران- دهلران |
درياچه سد ايلام- آبشارهاي سرطاف و گچان- تفريحگاههاي تنگ دالاو و تجريان- كاخ فلاحتي- قلعه والي- رودخانه هاي پير محمد، تلخاب، كنجان چم، ساركده و چنگوله- آبشار چم آو- تالاب سياب دريوش- آبشار آبتاف- چشمه آبگرم دهلران- غارهاي خفاش، زينه گان و تايه گه- ويرانه هاي شهر سامرا- تنگ وديله- قلعه تاريخي شياق- سنگ نوشته هاي گل گل، تخت خان ورزين آباد- تپه علي كش- آتشكده و كوشك قينقر- امامزاده علي صالح (ع)- سيد اكبر و سيد ابراهيم |
|
۴ |
ايلام |
آبدانان |
ايلام- دره شهر- آبدانان |
درياچه سد ايلام- آبشارهاي سرطاف و گچان- تفريحگاههاي تنگ دالاو و تجريان- كاخ فلاحتي- قلعه والي- رودخانه هاي آبدانان و سيمره- درياچه دوقلوي سياه گاوآبدانان- غارهاي كناتاريكه و مژاره آبدانان- تفرجگاه كلم بدره- شهر باستاني دره شهر- شهر باستاني ماژين- دژ شيخ مكان- قلعه هاي پور اشرف، ميرغلام هاشمي، كلم و زينل- پل جم نمشت- پل گاوميشان- امامزاده بابا سيف الدين- امامزاده صالح(ع) |
