مریوان:
مريوان:
مريوان منطقه‌اي سردسيري است كه عمري يكصد ساله دارد. فرهاد ميرزا قاجار كه كمي پيش ازمشروطيت در محل حكومت مي‌كرد ، در مريوان قلعه‌اي بنا كرد. اين شهر مرزي در همسايگي دولت عثماني قرارداشت و به دستور ناصرالدين شاه قاجار در سال 1282 هجري قمري قلعه‌اي مستحكم در آنجا احداث شد. در سال1286 هجري قمري حاج فرهاد معتمدالدوله بر استحكام قلعه افزود و آن را شاه آباد ناميد. بعد از وي حاج محمد عليخان ظفرالملك در اوايل حكومت پهلوي ، حاكم وقت در روستاي موسك قلعه‌اي بنا نهاد كه امروزه از آن به عنوان پادگان استفاده مي‌شود و فاصله چنداني با شهر ندارد. وجود درياچه (زريوار) در غرب شهر مريوان ، زيبايي خاصي به اين شهر بخشيده است و آن را به يك ناحيه تفرجگاهي بسيار زيبا مبدل ساخته است.
مريوان در حدود يك قرن سابقه تاريخی دارد. يكی از شاهزادگان قاجار به نام فرهاد ميرزا كه پيش از مشروطيت در اين محل حكومت می كرد، قلعه ای در مريوان بنا كرد كه جريان بنای آن را در كتيبه ای كه به ديوار مسجد دارالاحسان (مسجد جامع سنندج) نصب شده، شرح داده است. اين شهر مرزی در همسايگی دولت عثمانی قرار داشت و به دستور ناصرالدين شاه قاجار در سال 1282 هـ . ق قلعه ای مستحكم در آنجا احداث شد. در سال 1286 حاج فرهاد معتمدالدوله بر استحكام قلعه افزود و آن را «شاه آباد» ناميد. در كنار همين قلعه نظامی، روستايی به نام «قلعه مريوان» ايجاد شد. به دستور حاج معتمدالدوله در داخل شهر يك باب قنات، حمام و آب انبار احداث کردند. بعد از حاج فرهاد معتمدالدوله، حاج محمد عليخان ظفر الملك قلعه را وسعت داد و در داخل آبادی «شاه آباد» چندين باب منزل، يك كاروانسرا و قناتی ديگر احداث كرد. بعدها كليه اين تاسيسات در اثر شورش و هرج و مرج عشاير كرد منطقه، ويران شد. در اوايل حكومت پهلوی، حاكم وقت در روستای موسك قلعه ای بنا نهاد كه امروزه از آن به عنوان پادگان استفاده می شود و فاصله چندانی با شهر ندارد. وجود درياچه زريوار در غرب شهر مريوان زيبايی خاصی به اين شهر بخشيده و آن را به يك ناحيه گردشگاهي تبديل كرده است.
شهرستان مريوان از نظر جغرافيايی در 46 درجه و 10 دقيقه ی درازای خاوری و 35 درجه و 31 دقيقه ی پهنای شمالی و ارتفاع 1320 متری از سطح دريا قرار دارد. مريوان از شمال به عراق، از جنوب به پاوه و از خاور به سنندج محدود می شود. شهر مريوان مركز شهرستان مريوان در 161 كيلومتری سنندج و در مسير راه مريوان – سنندج قرار دارد. آب و هوای آن نسبتا سرد و نيمه مرطوب است و ميزان بارندگی سالانه به طور متوسط حدود 750 ميلی متر و ميزان رطوبت نسبی و سالانه به طور متوسط 70 درصد است. درياچه زريوار در 3كيلومتری باختر شهر مريوان قرار دارد. شهر مريوان در مسير راه مريوان- سنندج که تا سنندج 161 كيلومتر فاصله دارد. اقتصاد مريوان مانند اغلب شهرهای كوچك ايران اقتصاد كشاورزی است. آب كشاورزی از رود و درياچه زريوار فراهم می شود و محصولات كشاورزی آن گندم، جو، بنشن، گردو، بادام، انار، سيب، گوجه سبز، گلابی، گيلاس، آلبالو، آلو، زردآلو، هلو، سنجد و توتون هستند.صنايع دستي اين منطقه شامل بافت قالي، گليم، گليمچه، شال پشمي، موج، جانماز و جاجيم مي شود.
روستاي دركي – مريوان: روستاي دركي در فاصله 42 كيلومتري جنوب شرقي مريوان در يك منطقه پايكوهي واقع شده است. كوه (تخت اورامان) در جنوب ، كوه (مهدي) در شمال و كوه (دالاني) در شمال غربي آن قرار دارند. دره (كليم) در شمال شرق روستا قرار گرفته است. آب و هواي منطقه سرد و نيمه مرطوب است. زبان مردم آن كردي است. كوه‌ها ، دره‌ها ، پوشش گياهي و حيات وحش متنوع از جاذبه‌ها و عناصر طبيعي آن محسوب مي‌شود.
روستاي نگل – مريوان: روستاي نگل در 60 كيلومتري جاده سنندج - مريوان واقع شده است. معروفيت روستاي نگل به مناسبت وجود يك جلد قرآن به خط كوفي است كه در گاو صندوق مسجد روستا نگهداري مي‌شود. قدمت كتابت اين قرآن به بيش از هزار سال مي‌رسد. اين اثر حيرت انگيز مذهبي - هنري ، روستا و مسجد آن را به يك موزه معروف تبديل كرده است.
روستاي اورامانات تخت – مريوان: روستاي اورامانات تخت در دره‌اي شرقي - غربي در شيب تندي رو به روي يال‌ِ شمالي‌كوه (تخت) در جنوب غربي مريوان واقع شده است. خانه‌هاي روستا از سنگ و اغلب به صورت خشكه چيني و پلكاني است و سقف آنها را با تير پوشانده‌اند. خانه‌ها به گونه‌اي روي هم قرار گرفته‌اند كه پشت بام خانه‌اي ، حياط خانه ديگري است. آب و هواي اين منطقه در فصول بهار و تابستان بسيار مطبوع و در زمستان بسيار سرد است. روستاي اورامانات تخت از جمله فضاهاي جذاب روستايي كردستان است كه علاوه بر زيبايي چشمگير چشم‌اندازها ، به دليل اجراي همه ساله مراسم باستاني و حيرت‌انگيز (پير شهريار) قابليت‌هاي ارزشمند جهانگردي دارد. مردم اين سامان را (هه‌ورامي) و زبان آنان را نيز به همين نام مي‌خوانند. لهجه (اورامي) ازشاخه‌هاي معروف زبان كردي گوران است. آتشگاه‌هاي باستاني باقيمانده منطقه نشان مي‌دهد كه مردم اين ناحيه پيش از گرويدن به دين اسلام ، زرتشتي بوده‌اند. رودخانه (سيروان) از دره‌هاي عميق اين ناحيه عبور كرده و وارد خاك عراق مي‌شود. مناطق كرانه‌اي رودخانه (سيروان) را (روار) گويند كه زمين‌هاي مشجر و پوشيده‌اي از درختان گردو ، انار انجير، توت و...دارد. آداب و رسوم مردم اين ناحيه به موجب موقعيت سخت اقليمي تقريباً دست نخورده باقي مانده است. آرامگاه (پيرشهريار اورامي) صاحب كتاب (معرفت پير شهريار) از زيارتگاه‌هاي معتبر مردم است كه به روايتي از قدسين زرتشتي پيش از اسلام است. مردم اورامان تخت مسلمان سني و شافعي مذهب هستند. از ديگر اماكن مقدس ، مساجد (اويهنگ) ، عبدالهي و مقبره پيري به نام (لوسكه‌هي جيج) است كه مورد احترام و زيارت مردم منطقه وساير مردم كردستان مي‌باشد.
آثار تاریخی - مریوان:
كتيبه اورامان – مريوان: اين سنگ نبشته در كوه (زينانه) اورامانات مريوان قرار دارد كه به صورت هلالي حجاري و كنده كاري شده است. درون طاقنما نقش برجسته انساني با بلندي 5/2 متر و پهناي 30 متر حجاري شده است. نقوش مخصوصي نيز بر روي قسمت فوقاني اين نقش برجسته حك شده است. همچنين كتيبه ديگري با خط ميخي در همين محل وجود دارد كه احتمالاً به اواخر هزاره دوم و اوايل هزاره اول پيش از ميلاد مربوط است.
جغرافیای طبیعی - مریوان:
درياچه زريوار – مريوان: درياچه زريوار مهم‌ترين و كم‌نظيرترين جاذبه آبي در غرب كشور است كه در فاصله 2 كيلومتري غرب مريوان واقع شده است. اين درياچه در ارتفاع 1285 متري از سطح دريا واقع شده و طول و عرض آن به ترتيب 5/4 و 2 كيلومتر است. درياچه زريوار آبي شيرين دارد و آب آن از جوشش چشمه‌هاي كف درياچه تأمين مي‌شود. وضعيت استقرار شهر مريوان و درياچه زريوار كه از جهات مختلف توسط جنگلهاي انبوه و نيمه انبوه احاطه شده‌اند ، مناظر بسيار زيبا و بديعي را به وجود آورده‌اند. بر روي تپه‌اي كوچك در قسمت شرقي ، مهمانسراي ايرانگردي و جهانگردي مريوان احداث شده است.
جنگلهاي مريوان – مريوان: اين جنگل‌ها در حدود 185000 هكتار مساحت دارند و حداكثر گسترش آنها از گردنه گاران به سمت غرب تا آبادي شيخ عطار است. دشت‌هاي مرتفع غربي سلسله‌هاي زاگرس ، رطوبت ابرهاي باران‌زاي مديترانه را جذب نموده و شرايط نسبتاً مساعدي را براي ايجاد پوشش جنگلي فراهم مي‌كند.
كوه ميانه – مريوان: اين كوه يكي از بلندترين ارتفاعات شهرستان مريوان است كه در فاصله 33 كيلومتري جنوب شرقي مريوان و در غرب روستاي ميانه واقع شده و 2950 متر ارتفاع دارد. كوه سنگ سور از طرف شمال به آن متصل است.
كوه پيازه – مريوان: اين كوه از ارتفاعات نيمه جنگلي كوهستان زاگرس است كه 2953 متر ارتفاع دارد و در 24 كيلومتري جنوب شرقي مريوان ، شرق روستاي المانه واقع شده است. كوه پيازه از شرق به كوه چله خانه ، ازشمال شرقي به كوه شاه نشين و از شمال غربي به كوه كنولان متصل است. مسيرهاي گردشي ، كوه نوردي وجنگل گردي اين كوهستان بدليل زيبايي‌هاي طبيعي و چشم‌اندازهاي بديع دامنه‌هاي زاگرس ، بسيار قابل توجه‌است.
