ایرانشهر:
ايرانشهر:
شهرستان ايرانشهر تا تهران 1987 كيلومتر فاصله دارد. آب و هواي آن نسبت به ارتفاع نقاط متفاوت‌است. ولي به طور كلي داراي تابستان‌هاي بسيار گرم است. ايرانشهر يكي از شهرهاي قديمي ايران است كه قبلاً (فهرج) ناميده مي‌شد. ايرانشهر در زمان حمله اسكندر، منطقه‌اي آباد و سرسبز و در ادوار بعدي ناحيتي ساكن و با قلاع فراوان بوده است. در دوره ناصرالدين شاه قاجار، والي بلوچستان اين منطقه خوش آب و هوا قلعه‌هايي ايجاد كرد و از آن زمان به بعد با گسترش تدريجي به صورت شهري جديد درآمده است.
ايرانشهر يكی از شهرهای قديمی ايران است كه قبلا« فهره» يا «فهرج» ناميده می شده و در اوستا به نام «پهله» يا «پهره» نام برده شده است شهرستان ايرانشهر در قسمت مركزی بلوچستان در فاصله 365 كيلومتری زاهدان واقع شده است.صنعت سوزن دوزی و سكه دوزی كه‌خاص استان سيستان و بلوچستان است در اين منطقه نيزرايج‌است.
قالي‌بافي، گل‌دوزي، سوزن‌دوزي، پولك‌دوزي، آيينه‌دوزي، سكه‌دوزي، بلوردوزي، دكمه‌دوزي، قاليچه، چادربافي، جواهرسازي و سنجسازي و خامه‌دوزي نيز از جمله ديگر صنايع دستي مردم‌اين شهرستان محسوب مي شود. مردم اين منطقه مسلمان و سنی مذهبند و به زبان‌های فارسی و بلوچی سخن می گويند. قلعه‌رندان، قلعه بمپور،قلعه قديمي ايرانشهر، قلعه سرباز، ناحيه بمپور و روستاي چانف مكان‌هاي ديدني و تاريخي ايرانشهر را تشكيل مي‌دهند.
روستاي بمپور - ايرانشهر: اين ناحيه در 22 كيلومتري غرب ايرانشهر واقع شده است. رودخانه پر اهميّت بمپور كه ازكوه‌هاي شمال شرقي ايرانشهر سرچشمه مي‌گيرد ، از جنوب بمپور به طرف غرب جريان مي‌يابد و در انتها به هامون جازموريان مي‌ريزد. بمپور ناحيه‌اي مركب از كوهستاني و جلگه‌اي است كه آب و هوايي گرم و نسبتاً مرطوب دارد و از مراكز عمده صادرات خرما ، تره بار و مركبات استان است. شهرت اين محل كه از چندين آبادي تشكيل شده ، مديون قلعه بمپور است كه به عهد سامانيان تعلّق دارد.
روستاي بوگ – ايرانشهر: روستاي بوگ در منطقه‌اي كوهپايه‌اي و در 17 كيلومتري جنوب غربي قصرقند واقع شده است. رودخانه (كاجه) از شمال آبادي مي‌گذرد و اطراف آن را ارتفاعات متعددي نظير كوه كلمت و كوه تنگ فرا گرفته‌است. اين روستا آب و هواي گرم و خشك دارد. يك قلعه قديمي در روستاي بوگ حاكي از قدمت تاريخي آن است. همچنين در اين روستا يك درخت كهور كهنسال وجود دارد كه نظر هر بيننده‌اي را بخود جلب مي‌كند.
روستاي چانف – ايرانشهر: روستاي چانف در 50 كيلومتري شرق جاده نيك شهر - ايرانشهر قرار گرفته است. اين روستادر يك ناحيه دشتي واقع شده و آب و هواي گرم و خشك دارد. وجود دشت ، پوشش گياهي متنوع درختان گز، كهور، بنه و گلپوره و همچنين انواع حيات وحش از عناصر جالب توجه اين روستاست. دو مسجد و يك امامزاده بنام پير مبارك نيز از جاذبه‌هاي مذهبي و زيارتي روستاي چانف است.
مکان های دیدنی و تاریخی - ایرانشهر:
قلعه رندان، قلعه بمپور،قلعه قديمي ايرانشهر، قلعه سرباز، ناحيه بمپور و روستاي چانف مكان‌هاي ديدني و تاريخي ايرانشهر را تشكيل مي‌دهند.
صنايع و معادن - ایرانشهر:
صنايع ماشينی يا كارخانه ای ايرانشهر نوپا بوده و سيمان سازی، آجرسازی، موزائيك سازی و كارخانه هاي نان ماشينی را شامل مي‌شود. اقتصاد شهرستان ايرانشهر بر كشاورزی و صنايع ماشينی استوار شده است و عمده ترين صادرات منطقه را خرما، تره بار و مركبات تشكيل مي‌دهد.
کشاورزی و دام داری - ایرانشهر:
ايرانشهر به دليل داشتن زمين های حاصل‌خيز و رودهای بمپور دامن و سرباز دارای محصولات كشاورزی گرمسيری است و با وجود وضعيت نامساعد جغرافيايی، كشاورزی فعاليت غالب توليدی در كل شهرستان به حساب می آيد. بادهای شديد و باران های سيل آسا (كه سبب فرسايش خاك می شود) و سنگ های غير قابل نفوذ كوه های منطقه، كار كشاورزان را بسيار مشكل می كند. از طرف ديگر به دليل كمبود بارندگی و رطوبت نياز به رودخانه، چاه ژرف و نيمه ژرف است. با وجود تمام مشكلات كشاورزی، وجود محصولات متنوعی چون گندم، جو، كنجد، توتون، تنباكو، تره بار، گياهان علوفه ای، بنشن، مركبات، خرما، انار، انجير، انگور، و توت كه از محصولات اين شهرستان هستند، نشان از سخت كوشی و اراده مردم و غلبه بر طبيعت خشن منطقه دارد. در اين منطقه دام‌داری در كنار كشاورزی جريان داشته و به صورت ييلاق و قشلاق كردن اهالی انجام می شود. واحدهای دام‌داری بزرگ، در مركز شهرستان تأسيس شده است و فرآورده های آن نيازهای لبنی اهالی را تأمين می نمايد.
مشخصات جغرافيايي - ایرانشهر:
شهرستان ايرانشهر از نظر جغرافيايی در 60 درجه و 41 دقيقه درازای خاوری و 27 درجه و 12 دقيقه پهنای شمالی و درقسمت مركزی استان سيستان و بلوچستان واقع شده است. ايرانشهر از شمال به زاهدان، از باختر به بم و جيرفت، از خاور به سراوان و از جنوب به چابهار محدود شده و در منتهی اليه قسمت خاوری با كشور پاكستان هم مرز است. شهرستان ايرانشهر در 333 كيلومتری جنوب باختری زاهدان و در مسير راه زاهدان – بندر چابهار در 571 متری از سطح دريا قرار دارد. رود بمپور از 4 كيلومتری جنوب شهرگذشته و پس از 130 كيلومتر به هامون جازموريان می ريزد. آب و هوای اين شهرستان گرم و خشك بوده و در سرشماری سال 1375 اين شهرستان 295456 نفر جمعيت داشته است. مسيرهاي دسترسي به اين منطقه عبارت اند از:
راه ايرانشهر _ خاش به سمت شمال خاوری به درازای 150 كيلومتر
راه ايرانشهر _ چابهار به سمت جنوب به درازای 375 كيلومتر
راه آسفالته ايرانشهر _ بم به سمت شمال باختری به درازای 372 كيلومتر
هم چنين راهی به سمت جنوب از 18 كيلومتری اين راه امتداد يافته كه ايرانشهر را به درازای 385 كيلومتر به چابهار متصل می كند.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي - ایرانشهر:
ايرانشهر يكی از شهرهای قديمی ايران است كه قبلا« فهره» يا «فهرج» ناميده می شده و در اوستا به نام «پهله» يا «پهره» نام برده شده است. معرب اين دو كلمه «فهره» به معنای شهر بزرگ است که نشان می دهد اين مكان در قديم يكی از بزرگ ترين شهرهای بلوچستان و ايران بوده و به همين جهت آن را همواره با پسوند شهر ذكر كرده اند. ايرانشهر در زمان حمله اسكندر، منطقه ای آباد و سرسبز بود و مورخين ايرانی نوشته اند كه اگر آب و علف و خرمای پهرگ به قشون اسكندر نمی رسيد، هيچ كس زنده نمی ماند. در زمان ناصرالدين شاه قاجار، والی بلوچستان به دليل آب و هوای خوب اين منطقه قلعه هايی را در آن بنا كرد. ايرانشهر با توجه به قدمت تاريخی و گسترش تدريجی به نمونه ای از شهر معاصر تبديل شده است.
آثار تاریخی - ایرانشهر:
قلعه قديمي ايرانشهر- ايرانشهر: اين قلعه كه در گذشته حكمراني بلوچستان بود، در زمان ناصرالدين شاه و به وسيله فيروزميرزا ، فرمانرواي بلوچستان در سال 1264 هجري قمري از آجر ساخته شده است.
قلعه سرباز - ايرانشهر: از قلعه‌هاي معروف بلوچستان است كه در اوايل دوره اسلامي و به وسيله حاكمان محلي ساخته شده است. اين قلعه در روستاي سرباز قرار دارد.
برج لار- ايرانشهر: اين برج رد فاصله 8 ميلي شرق تپه‌هاي چپو، بر روي يك سطح مرتفع قرار گرفته است كه شبيه يك مناره است و آن را (برج لار) نيز مي‌گويند. از فراز اين برج جلگه‌هاي خاشرود و حدود دورتر آن در معرض ديدنگهبانان و بينندگان قرار مي‌گيرد. گويند در گذشته‌هاي دور، چنانكه جنگي روي مي‌داد يا خطري بروز مي‌كرد نگهبانان بر روي اين برج آتش مي‌افروختند.
مناره سكوت(دخمه هاي زرتشتي) - ايرانشهر: آثار دخمه‌ها يا منار سكوت در نقاط مختلف استان به تعداد زيادي مشهود است. پس از حمله اعراب و اشاعه عقايد اسلامي ، تا قرن‌ها مذهب زرتشت در سيستان رواج داشت. و آثار كنوني مناره‌هاي سكوت و آتشكده‌هاي موجود استان ، يادگارهاي مخروبه‌اي از همين دوران مي‌باشد.
جغرافیای طبیعی - ایرانشهر:
رودخانه باهو كلات - ايرانشهر: رودخانه باهوكلات يكي از پر آب‌ترين رودخانه‌هاي استان سيستان و بلوچستان بشمار مي‌رود و عامل اصلي زندگي و آباداني در جنوب بلوچستان به حساب مي‌آيد. اين رودخانه آبهاي مناطق وسيعي از صفحات جنوبي شهرستان‌هاي ايرانشهر و چابهار را جمع آوري كرده و به درياي عمان سرازيرمي‌كند. رودخانه باهوكلات از كوه پيرآباد در 47 كيلومتري جنوب شرقي ايرانشهر سرچشمه مي‌گيرد و به نام رودخانه رگاب (ريگاب) دهستان سرباز را به سوي جنوب شرقي طي مي‌كند و پس از پيوستن به رودخانه‌هاي ديگر و طي مسافتي پرپيچ و خم در نهايت در 90 كيلومتري شرق چابهار به خليج گواتر در درياي عمان سرازيرمي‌شود. طول رودخانه 340 كيلومتر و مساحت حوزه آبريز آن در حدود 8000 كيلومتر مربع است. اين رودخانه به ويژه به دليل زيستگاه تمساح ايراني اهميّت جهانگردي طبيعي فراواني دارد.
رودخانه بمپور- ايرانشهر: بمپور از ارتفاعات شرقي ايرانشهر سرچشمه مي‌گيرد و عامل فعاليّت‌هاي كشاورزي درناحيه ايرانشهر و بمپور است. و يك سد انحرافي در بمپور بر روي آن احداث شده است. اين رود پس از عبور ازدشت بمپور به درياچه فصلي جازموريان مي‌ريزد.
درياچه جازموريان - ايرانشهر: درياچه فصلي جازموريان در غرب بلوچستان قرار دارد و نيمي از آن در استان كرمان واقع شده است. مساحت حوزه آبريز آن 69000 كيلومتر مربع است. جازموريان مابين كوه‌هاي مكران و شاهسواران قرار دارد كه از شرق به غرب تقريباً به طول 300 كيلومتر و از شمال به جنوب به عرض100 كيلومتر گسترده شده است. رودهاي هليل رود و بمپور به اين درياچه مي ريزند. خاك‌هاي جازموريان چندان شور نيست و زمين آن از سنگ‌ها ، لايه‌هاي شني و آهكي تشكيل شده است. جازموريان در دوره‌هاي اخير زمين‌شناسي مسدود شده و سابقاً رودهاي فوق‌الذكر در جنوب غربي آن به درياي عمان مي‌ريختند. جازموريان به علّت زهكشي طبيعي آب شيرين دارد و شوري آن بسيار كم است.
چشمه آب گرم بزمان دو- ايرانشهر: چشمه شماره دو بزمان در داخل روستا به صورت جوشان از شكاف زمين خارج مي‌شود. در پيرامون چشمه حوضچه‌اي مستطيل و سرپوشيده بنا گرديده است. آب اين چشمه در فصول مختلف سال جهت استحمام مورد استفاده مردم قرار مي‌گيرد.
چشمه آب گرم بزمان يك - ايرانشهر: روستاي بزمان در فاصله 100 كيلومتري شمال غربي ايرانشهر واقع شده است و چشمه آبگرم شماره يك در شمال غرب روستا از شكاف زمين خارج مي‌گردد. در مظهر چشمه حوضچه‌اي احداث شده كه اهالي محل در آن استحمام مي‌كنند. علّت گرمي آب چشمه فعاليت‌هاي آتشفشاني است. آب اين چشمه در درمان رماتيسم ، راشيتيسم و برخي بيماري‌هاي زنانه و تورم موضعي و امراض جلدي مؤثر است.
چشمه آب گرم هوديان - ايرانشهر: اين چشمه در مسير جاده بزمان - دلقان - هوديان قرار دارد و فاصله مظهر چشمه تا بزمان در حدود 190 كيلومتر است. آب اين چشمه از شكاف سنگ‌هاي آتشفشاني دوره كواترنر از زمين خارج مي‌شود. آب اين چشمه در رديف آبهاي سولفاته - كلروره با كاتيون‌هاي مختلف گرم است كه خاصيت تسكين دهندگي و ضد خارش دارد.
چشمه آب گرم جمشيد - ايرانشهر: اين چشمه در مسير جاده بزمان به كلاته جمشيد قرار دارد. اين چشمه از دامنه كوه از شكاف سنگ‌هاي گرانيتي از زمين خارج مي‌شود. پيرامون چشمه حوضچه‌اي طبيعي وجود دارد كه نتيجه عملكرد طبيعي چشمه است و اهالي در داخل آن حوضچه استحمام مي‌كنند. آب اين چشمه به دليل داشتن سولفور ئيدروژن جهت معالجه امراض جلدي بسيار سودمند است.
چشمه آب معدني كتوكان - ايرانشهر: اين چشمه در شمال روستاي كتوكان در فاصله 27 كيلومتري ايرانشهر قراردارد. مظهر چشمه كتوكان از شكاف سنگ‌هاي آهكي به رنگ قرمز از زمين خارج مي‌شود. درجه حرارت آن درفصول مختلف تابع شرايط محيط است. املاح آب اين چشمه فوق العاده زياد و تحت تأثير جنس زمين وتركيب انواع املاح داخلي آن است. آب چشمه در رديف آبهاي كلروسديم و سولفات كلسيم همراه با منيزيم زيادبا واكنش قليايي است كه در درمان بسياري از بيماري‌ها مؤثر است.
چشمه آب گرم پوزه باغ - ايرانشهر: اين چشمه در غرب روستاي سنجان در 200 كيلومتري غرب ايرانشهر ازشكاف سنگ‌هاي آهكي از زمين خارج مي‌شود. عامل تشكيل و پيدايش اين چشمه گسل ناشي از تحركات و فعاليت‌هاي زمين ساختي است كه به موازات آن چشمه پوزه باغ به وجود آمده است. آب اين چشمه در رديف آبهاي كربنات سديم و سولفات كلسيم ولرم است و خاصيت درماني دارد.
كوه هاي بلوچستان - ايرانشهر: اين كوه‌ها در جنوب كوه‌هاي سيستان ، بين چاله لوت و جازموريان، بيابان ماشكل و سواحل درياي عمان گسترش شده‌اند.
كوه بزمان - ايرانشهر: اين كوه در شمال چاله جازموريان قرار گرفته و 3497 متر از سطح دريا ارتفاع دارد. امتداد آن از جانب غرب ، به جبال بارز در استان كرمان متصل مي‌گردد. اين كوه چاله لوت را از جازموريان جدا مي‌كند. بدنه اين كوه از گدازه‌هاي آتشفشاني پوشيده شده و شهر بزمان در دامنه جنوب شرقي آن قرار دارد.
دره سرسبز رودخانه سرباز - ايرانشهر: اين دره يكي از زيباترين نقاط طبيعي استان سيستان و بلوچستان است كه در بعضي قسمت‌هاي آن ، كوه‌هاي ماسه سنگي بوجود آمده‌اند. كف دره اكثراً از گياهان كهور، زرشك ، زالزالك ، گزنسترن و توسكا پوشيده شده و از نظر گذران اوقات فراغت يكي از كانون‌هاي تفرجگاهي مهّم استان بشمار مي‌رود.
