شوشتر:
شوشتر:
شهر شوشتر در فاصله 831 كيلومتري تهران واقع شده است و آب و هواي آن در بهار، تابستان و پاييز گرم و در زمستان سرد است. در افسانه‌هاي ايراني بناي اين شهر را به (هوشنگ پيشدادي) نسبت داده‌اند. فتح شوشتر به دست اعراب در زمان خلافت عمر صورت گرفت. در عهد بني اميه شوشتر از قلاع خوارج بود. درسال 820 هجري قمري، امير تيمور اين شهر را فتح كرد و سپس از مراكز تبليغ تشيع گرديد. نادرشاه چندين بار به اين شهرلشكركشيد و در سال‌هاي 67 - 1165 هجري قمري جنگ‌هاي مكرري در شوشتر روي داد و مردم بسياري از بين رفتند. درزمان فتحعلي شاه قاجار، شوشتر، دزفول و هويزه جزء کرمانشاه گرديد. در زمان سلطنت مظفرالدين شاه دو دستگي حيدري و نعمتي در شوشتر به اوج خود رسيد و خزعل خان دسته‌هاي عرب را به تاخت و تاز در شوشترعزيمت داد. در دوره پهلوي نيز در اين شهر پس از درگيري‌هاي چندي امنيت برقرار گرديد و اينك به عنوان يكي از شهرستان‌هاي مهّم خوزستان محسوب مي‌شود.
شهرستان شوشتر در 90 كيلومتري شمال اهواز آثاري از تمدن هاي اعيلامي تا اسلامي را در خود جاي داده‌است. شوشتر در قديم مركز استان خوزستان بود و هم اكنون يكی از شهرهای‌آباد،با اهميت‌و‌تاريخی‌اين‌استان‌به‌شمار‌می‌رود.ديبای‌شوشتری شهرت جهانی‌داشته است و در قرن دهم پوشش كعبه را از ديبای شوشتری تهيه می كرده‌اند.
علاوه بر آثاري كه عظمت نواحي گتوند، عقيلي،شعييه و ديلم را در دوران عيلامي نمايان مي‌سازد ؛شوشتر با شبكه اي از سازه‌هاي پيچيده نظير پل‌ها، شبكه‌ها، آسياب‌ها و آبشارها به صورت موزه تاسيسات درآمده است. قلعه سلاسل، بند ميران، كلاه‌فرنگي، پل شادروان، بند برج عيار، آبشارهاي متعدد، نهر بزرگ داريون، مسجد جامع و خانه مستوفي‌كه به اداره‌ميراث‌فرهنگي تبديل شده از مهم‌ترين‌ديدني‌هاي‌شهرستان شوشتر به شمار مي‌آيند.
روستاي گتوند - شوشتر: گتوند مركز بخش گتوند از شهرستان شوشتر است. رودخانه کارون از شمال به جنوب آن جريان دارد و (سد گتوند) در شمال آن بر روي كارون احداث شده است. آب و هواي گتونه معتدل و خشك است. مهمّترين آثار تاريخي و مذهبي گتوند عبارتند از: معبد عيلامي زيگورات ، قلعه رستم ، مقام علي و بقعه‌هاي شاه سليمان و پيراحمد.
مکان های دیدنی و تاریخی - شوشتر:
علاوه بر آثاري كه عظمت نواحي گتوند، عقيلي،شعييه و ديلم را در دوران عيلامي نمايان مي‌سازد اين شهر با شبكه اي از سازه هاي پيچيده نظير پل ها، شبكه ها، آسياب‌ها و آبشارها به صورت موزه تاسيسات درآمده است. قلعه سلاسل، بند ميران، كلاه‌فرنگي، پل شادروان، بند برج عيار، آبشارهاي متعدد، نهر بزرگ داريون، مسجد جامع و خانه مستوفي كه به اداره ميراث فرهنگي تبديل شده از مهم ترين ديدني‌هاي شهرستان شوشتر به شمار مي‌آيند.
صنايع و معادن - شوشتر:
دو واحد بزرگ صنعتی كشت و صنعت نيشكر كارون در اين شهرستان از جمله مهم ترين مراكز صنعتی است‌كه توليد شكر را در اين منطقه بر عهده دارند.
کشاورزی و دام داری - شوشتر:
شوشتر يكی از مراكز مهم كشاورزی ايران محسوب شده و محصولات عمده آن گندم، ذرت، حبوبات وصيفی‌جات است اين شهرستان به علت دارا بودن سدها، پل ها و آسياب های متعدد به صورت موزه تاسيسات مهار آب و استفاده از نيروی آن درآمده است. پس از كشاورزی دام‌داری نيز در اين شهرستان اهميت بسياری داشته است. دام و فرآورده های دامی و لبنی از جمله توليدات اين بخش است. همچنين شوشتر يكی از قطب‌های مهم توليد آبزيان در سطح ايران بوده كه در حدود دو سوم کل ماهی‌های استان خوزستان در شوشتر توليد وبه بازار كشور عرضه می‌شود.
مشخصات جغرافيايي - شوشتر:
شهرستان شوشتر با 3538 كيلومتر مربع مساحت در مركز استان خوزستان واقع شده و مركز آن شهر شوشتر است. اين شهرستان از شمال به شهرستان های دزفول و مسجد سليمان، از باختر به شهرستان های اهواز و دزفول و از جنوب به شهرستان های مسجد سليمان و اهواز محدود است. شهر شوشتر با 6/17 كيلومتر مربع مساحت در 85 كيلومتری شمال شهر اهواز از نظر جغرافيايی بين 32 درجه و 3 دقيقه‌ی پهنای شمالی و 48 درجه و 50 دقيقه ی درازای خاوری نسبت به نصف النهار گرينويچ قرار دارد. بلندی اين شهرستان از سطح آب 43 متر و هوای آن گرم است. مركز شهرستان شوشتر به چند راه پيوسته است:
راه اصلی به سوی شمال باختری به درازای 60 كيلومتر تا شهر دزفول
راه فرعی به سوی شمال به درازای 30 كيلومتر تا شهرك گتوند
راه فرعی به سوی جنوب خاوری به درازای 15 كيلومتر تا راه اصلی مسجد سليمان- اهواز
راه فرعی به سوی جنوب به درازای 52 كيلومتر تا راه اصلی مسجد سليمان – اهواز كه از راه شوشتر به درازای 85 كيلومتر به اهواز پيوسته است.
فاصله هوايی اين شهرستان تا تهران 463 كيلومتر است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي - شوشتر:
شوشتر در چهار هزار سال پيش از ميلاد مسيح بنا شده و در هزاره قبل از ميلاد «هيدالو» نام داشت. از لحاظ جغرافيايی در شمال خاوری جلگه خوزستان و حد فاصل كوهستان و دشت قرار گرفته است. بعضی از مورخان بر اين باورند كه نام شوشتر از واژه «شوسا» يا «سوسا» يعنی «مطبوع» و «دلپسند» گرفته شده است و عده ای آن را «شاه شاتر» يعنی «شهر شاه» می‌دانند. برخی شوش را به معنی خوب و شوشتر را به معنی خوب تر دانسته اند و برخی نيز آن را به مناسبت اين كه شش دروازه داشته است، «شش در» گفته و اعراب آن را «تستر» گفته اند. مورخين قديمی درباره شهر شوشتر نوشته اند: تستر شهری بزرگ، زيبا، خرم و دارای پاليزهای نيكو و باغ های عالی است. همچنين درباره اين شهر نوشته اند:
والرين قيصر روم، اسير شاپور اول ساسانی شد و در هفت سال اسيری به ساختن سد عظيم شادروان كه زير شوشتر واقع است، اشتغال داشت، اعراب شادروان را از عجايب ابنيه جهان شمرده اند. هنوز آثار آن به كلی از بين نرفته است. شوشتر در قديم مركز استان خوزستان بود و هم اكنون يكی از شهرهای آباد، زيبا و تاريخی اين استان به شمار می رود. ديبای‌شوشتری شهرت جهانی‌داشته است و در قرن دهم پوشش كعبه را از ديبای شوشتری تهيه می كرده‌اند.
اماکن مذهبی - شوشتر:
مسجد جامع شوشتر - شوشتر: مسجد جامع شوشتر در غرب شوشتر واقع شده و از آثار اوايل دوره اسلامي است. ساخت آن را به المعتضد بالله خليفه عباسي نسبت مي‌دهند كه در دوره صفوي مرمت و بازسازي شده است. بناي كنوني مسجد شامل شبستان بزرگ ، صحن وسيع ، منار و گلدسته‌اي در جانب شرقي است. شبستان ستوندارمسجد پوشش طاق و گنبد دارد. در ميانه ضلع جنوبي شبستان ، محرابي با گچبريهايي به شيوه صفوي و در اضلاع ديگر آن ، سنگ نوشته‌ها و كتيبه‌هاي گچبري و فراميني از شاهان نصب شده است. بر سردر خارجي شبستان كه به مقرنس و آجر كاري مزين است ، دو قطعه سنگ نوشته نصب شده كه بر روي آنها آياتي از قرآن‌كريم حك شده است. در ضلع شرقي مسجد ، بقاياي مناره زيبايي از قرن هشتم هجري قمري ديده مي‌شود. اين‌مناره ساقه‌اي استوانه‌اي و مزين به آجركاري دارد كه در ميان آن با كتيبه‌هاي زيبايي به خط بنايي از كاشي فيروزه‌اي رنگ با عبارات (الله) ، (محمد) و (علي) كار شده است. اين بنا در دوره اخير تعمير شده و به ثبت رسيده است.
بقعه براءبن مالك - شوشتر: بقعه براء بن مالك در شمال شوشتر و در مقابل قلعه سلاسل واقع شده و ازكهن‌ترين مقبره‌هاي دوران اسلامي در ايران است. براء بن مالك انصاري از صحابه پيغمبر (ص) است كه هنگام فتح شوشتر در سال 17 يا 18 هجري قمري به دست هرمزان حاكم خوزستان کشته شده است. درون بقعه ، ضريح چوبين رنگ شده‌اي با قبري ساده وجود دارد. اتاق بقعه در قسمت فوقاني به كثير الاضلاع تغيير شكل داده و سپس دايره‌اي بر آن استوار شده است. درون بقعه و گنبد داخلي به سبك دوران صفوي ساخته شده است. سردر ايوان خارجي بنا گچبري و نقاشي نفيس دارد. امامزاده تزئينات كاشي‌كاري و كتيبه‌هاي زيبا دارد. هشت پنجره نورگير در فواصل بين كتيبه‌ها به طور طاق هلالي رومي كار گذاشته شده است.
امامزاده عبدالله - شوشتر: اين آرامگاه در جنوب شهر شوشتر بر فراز تپه‌اي واقع شده و پيرامون آن را گورستاني كهن فرا گرفته است. سردر سنگي ورودي آن به دوره صفويه مربوط است. ورودي امام زاده عبارت از سر دربلندي است كه در دو سوي آن ، دو مناره با تزئينات كاشي قرار گرفته است. اين امامزاده يك در چوبي قديمي به تاريخ 1035 هجري قمري دارد و سقف گنبدي آن با نقاشي‌هاي گل و بوته قاجاري تزئين شده است. ضريح برنجي آن ازآثار ناصر الدين شاه قاجار است. بناي كنوني بقعه از آثار مهدي عليخان - حكمران شوشتر در زمان شاه عباس صفوي در سال 1002 هجري قمري است. نسبت امامزاده را به امام‌زين العابدين(ع) مي‌رسانند.
بقعه خضر - شوشتر: اين بقعه در شهر شوشتر واقع شده و مجموعه‌اي مركب از دو حياط ، بقعه وايوان‌هاي وابسته به آنهاست. بر پيشاني طاق سنگي سرخ رنگ تاريخ 762 هجري قمري حك شده است. بقعه به شكل چهار ضلعي در پائين و هشت ضلعي در بالاست طاق‌هاي زير گنبد از آثار دوران سلجوقي است كه چهار نورگيرمخروطي در آن تعبيه شده است. در حياط ديگر، بقعه‌اي با در كوچك و گنبدي هشت ضلعي و گچبري‌هاي زيبايي از آثار دوران سلجوقي وجود دارد. در طاق ورودي يكي از ايوان‌هاي مجموعه ، بر روي گچ با خط شكسته خوش شعري به تاريخ 1248 هجري قمري كتابت شده‌است.
مقام صاحب الزمان - شوشتر: اين بنا در جهت شمال شرقي شوشتر در كنار قبرستان اصلي شهر شوشتر واقع شده است. در سال‌هاي اخير، ساختمان بقعه را به طرز باشكوهي نوسازي كرده‌اند و عده‌ّاي از علماء متأخر نيز دراطراف اين بقعه دفن شده‌اند.
آثار تاریخی - شوشتر:
شهر باستاني دستوا - شوشتر: شهر باستاني دستوا در 3 كيلومتري جنوب شوشتر و در كنار شعبه كوچكي از نهرداريون قرار دارد. براساس مدارك موجود ، شهر دستوا در دوره اشكاني به دست (شيلهاك ابن شوشيناك) احداث شده است. اين شهر در اوايل دوره اسلامي متروكه شده است. نام دستوا در كتاب (الانساب) مروي با جمله زيردستوا شهري است از خوزستان كه پارچه‌هاي دستوايي از آنجاست آمده است.
بازار شوشتر - شوشتر: بازار قديمي شوشتر به قيصريه معروف است. بناي اين بازار به زمان اسارت قيصر روم به دست شاپور ساساني مربوط است. معماري آن به شكل صليب است. فضاي بازار سرپوشيده است كه در وسط قسمت فوقاني آن روزنه‌هايي براي نورگيري تعبيه شده است. در گذشته مسير هر كدام از شش دروازه به بازار و مركز شهر منتهي مي‌شد. بازار قيصريه به دليل احداث خيابان اصلي شهر در سال 1329 خورشيدي ويران شد. نام فعلي اين خيابان طالقاني است و محل بازار قيصرية قديم و بازار كنوني است.
كاروانسراهاي شوشتر - شوشتر: در گذشته گمرك خوزستان در شهر شوشتر قرار داشت و لذا كاروانسراي متعددي ايجاد شده‌اند. از جمله اين كاروانسراها مي توان به كاروانسراي آقايان‌هاشمي و ابريشم كاري در مركز شهر اشاره كرد فضاي كاروانسرا براي ايجاد سالن غذا خوري و قهوه‌خانه سنتي بسيار مناسب است.
خرف خانه - شوشتر: خرف خانه مشتمل بر دخمه‌هايي است كه بر روي صخره‌اي در خارج شهر شوشتر ايجاد شده است. و احتمالاً به دوران مادي و پارتي مربوط مي‌باشد. اين دخمه‌ها را به زرتشتيان نسبت داده‌اند. ضمنا ًدر ميان عوام گفته مي‌شود كه در گذشته افراد مسني را كه نزديكانشان از نگهداري آنان ناتوان مي‌شدند ، در درون اين دخمه‌ها مي‌گذاشتند و هر بار مقداري آب و غذا برايشان مي‌بردند تا اين كه مرگ آنها فرا برسد.
خانه معين التجار - شوشتر: در محله (در عباس) شوشتر خانه‌اي نسبتاً قديمي وجود دارد كه تا سال 1349خورشيدي محل مدرسه اردشير بوده است. سنگ كاري و گچبري حاشيه پنجره‌ها و نورگيري آن فوق العاده جالب است و هنر ظريف كاري و گچ بري دوران قاجاريه را باز مي‌نمايد.
خانه مستوفي - شوشتر: خانه مستوفي به اواخر دوره قاجار مربوط است. از حياط با صفاي اين خانه ، رودخانه شطيط و مناظر اطراف آن ديده مي‌شوند. ديوارها و سقف اين خانه با آجر تزئين شده و شبستان بزرگي با ستون‌هاي زيباي آجري دارد. خانه مستوفي به منظور نگهداري اشياء كشف شده در شوشتر به موزه تبديل شده.
قلعه رستم گتوند - شوشتر: قلعه رستم گتوند در شمال روستاي گتوند بر روي تپه‌اي واقع شده و آثاري از آن مانند ديواره قلوه سنگي با ملاط گچ و... به جامانده است. اين قلعه در روزگار آباداني ، استفاده نظامي داشته و درميان مردم قلعه رستم يا محل زندان شهرت دارد.
پل شادروان - شوشتر: پل شادروان به موازات پل جديد جاده شوشتر- دزفول واقع شده است. زمان احداث اين پل به دوره ساسانيان و شاپور اوّل مربوط است. يكي از شروط آزادي قيصر روم و سربازانش ساختن پل شادروان بوده كه از طرف قيصر مورد قبول واقع شده است. پس از اتمام پل شادروان ، شاپور قيصر دوم و روميان اسير را آزاد كرد و آنها به وطن خود باز گشتند. آثار 16 دهانه آبرو پل باقيمانده‌اند. مصالح ساختماني اين پل ، سنگ ، ملاط گچ و قلوه سنگ است.
آبشارهاي تاريخي شوشتر - شوشتر: آبشارهاي شوشتر از آثار تاريخي و ديدني اين شهر هستند. آبشارها در كنار شاخه گرگر و در نزديكي سيكا قرار دارند. آبشارهاي شوشتر در سال 1233 هجري قمري براي نگهداري بند ميزان ساخته شده است. در همان سال براي جلوگيري از ويراني مجدد بند ، سد ديگري احداث شد و سپس دهانه‌هاي بند ميزان مسدود و مسير رود گرگر خشك شد ، سد گرگر نيز در مسير رودخانه گرگر ساخته شد و رخنه‌هايي ازبالاي اين سد در دو ديواره رودخانه مشرف به دره رود گرگر در ميان صخره‌ها احداث گرديد. در نتيجه آب پشت سد گرگر (پل گرگر) در مسير رخنه‌هاي ديواره رودخانه طرف پايين سرازير شد و آبشارهاي كنوني به وجود آمد وخطر شكستن بند ميزان نيز از بين رفت. از زمان احداث تونل كوهرنگ و انتقال آب رودخانه کارون به آب زاينده رود و نيز با احداث سد شهيد عباسپور از مقدار آب آبشارها كاسته شده است ، ولي هنوز هم آبشارها ديدني وجالب است و هر بيننده‌اي را به تحسين وا مي‌دارد. اين آبشارها از مهّم‌ترين جاذبه‌هاي شهر شوشتر بشمارمي‌روند.
آسياب هاي آبي سيكا - شوشتر: يكي از قديمي‌ترين و زيباترين بناهاي شوشتر آسياب‌هاي سيكاست. سيكا ، محلي است با اتاقك‌ها و راهروهاي باريك كه در كنار آنها جوي آب روان است و منافذي مشرف به رود گرگردارد. اين مكان در تابستان محل تفريح مردم است. در آسياب‌هاي سيكا جريان آب از بالا به پايين با فشار زياد چرخ آسياب را براي تهيه آرد گندم به حركت در مي‌آورد. در فصل تابستان در اتاقك‌هاي سيكا هواي خنك ومطبوعي جريان دارد و لذا به تفرجگاه مردم شوشتر در تابستان تبديل شده است.
بند برج عيار - شوشتر: بند برج عيار بر روي رودخانه گرگر بنا شده است. اين بنا به بند (صابي كش) نيز معروف است. برج عيار نام ظرفي بود كه در آن طلا و جواهر نگهداري مي‌شد. اين بند در دو طرف رودخانه گرگر تأسيساتي دارد كه از آن براي انحراف آب رودخانه استفاده مي‌شده است.
بند خدا آفرين - شوشتر: بند خدا آفرين يا ماهي بازان در مسير رودخانه گرگر قرار دارد و از عجايب سد سازي درزمان ساسانيان بشمار مي‌رود اين بند بسيار تماشايي و ديدني است.
بند ميزان(والرين) - شوشتر: بند ميزان يا بند شاپور آب رودخانه کارون را به دو قسمت شرقي و غربي تقسيم مي‌كند و از آثار دوران ساساني است. اين بند به صورت يك نيم دايره ساخته شده و دو بازوي منحرف كننده دارد. بخشي از آب كارون توسط اين بند در شرق شهر جريان مي‌يابد كه به رودخانه گرگر معروف است و بخش ديگري از آب كارون در قسمت غرب جريان دارد كه به آن شطيط ناميده مي‌شود. اين دو آبراهه در جنوب شوشتر و در ناحيه بند قير مجدداً به همديگر ملحق شده و كارون بزرگ را تشكيل مي‌دهند. آبشارهاي آبي ، پس‌از بند برج عيار، بر روي رودخانه گرگر و در دل صخره‌هاي طبيعي احداث شده‌اند. اين بند سابقاً ميزان نام داشت ، گفته مي‌شود كه والرين امپراطور رم آن را ساخته است. در ساختمان اين بند مصالح مختلف و سبك‌هاي متفاوتي به خصوص در قسمت طاق بكار رفته و به طرز زيبا و باشكوهي ساخته شده است. اين بند حدود 521متر طول دارد. بند ميزان در زمان قاجار مرمت شده و به بند خاقان نيز مشهور است.
جغرافیای طبیعی - شوشتر:
چشمه آب معدني گراب - شوشتر: در اطراف شوشتر آب‌هاي معدني متعددي وجود دارد ، كه آب معدني روستاي گراب ، آن معروف است. اين آب در گذشته محل مقدسي بوده است و دردمندان براي درمان بيماري‌هاي خود دراطراف آن گرد مي‌آمدند. اين آب در درمان امراض جلدي ، اگزما و زخم‌هاي عفوني بسيار مؤثر است. در حال حاضر محلي جهت استفاده از اين آب احداث شده است. دخمه‌هاي عيلامي و همچنين آثار سفال‌هاي دوره‌هاي دوم و سوم پيش از ميلاد در تپه‌هاي آن مشاهده شده است و بقعه‌اي بنام پيرعباس دارد.
