خواف:
خواف:
خواف يكي از شهرهاي استان خراسان است. نماي طبيعي اين شهرستان را جلگه و كوه تشكيل مي‌دهد. دشت خواف در معرض وزش بادهاي 120 روزه سيستان قرار دارد. تاريخ اين شهر با تاريخ تربت حيدريه در هم آميخته است. آثار باستاني باقيمانده در خواف به قرن هفتم هجري تعلق دارند.
شهرستان‌خواف، در خاور استان خراسان رضوي، در كنار مرز ايران و افغانستان، قرار گرفته است. بر اساس سرشماري سال 1375 جمعيت اين شهرستان 92158 نفر برآورد شده است كه از اين تعداد 167989 نفر در مركز اين شهرستان زندگي مي كنند. بافت قالي و قاليچه از روزگار كهن در اين شهرستان رايج است. قالي‌هاي بافته شده با طرح‌هاي بلوچي و تركمني و نقش‌هاي وافي، گل كشميري و قاسم آبادي عرضه مي شوند و مازاد آن به ساير نقاط عرضه مي‌شود. خواف، در دوران پيش از اسلام، از سرزمين های پر رونق آيين زرتشتی بود. مردم اين ناحيه در سپيده دم اسلام، شهر خود را به منظور ديار امن تری ترك كرده و پس از سال ها آوارگی، سرانجام در كرانه هند به سرزمين گجرات رسيدند و در آن جا شهری را بنياد كردند، كه به يادگار سنگان خواف «سنجان» ناميده شد. خرابه های سنگان يا سنجاق، مدرسه خرگرد، مدرسه غياثيه، مسجد خرگرد در 6 كيلومتری شهر خواف، مسجد ملك زوزن بناهاي تاريخي و مكان هاي ديدني اين شهرستان را تشكيل مي دهند.
مکان های دیدنی و تاریخی - خواف:
خرابه های سنگان يا سنجاق، مدرسه خرگرد، مدرسه غياثيه، مسجد خرگرد در 6 كيلومتری شهر خواف، مسجد ملك زوزن بناهاي تاريخي و مكان هاي ديدني اين شهرستان را تشكيل مي دهند.
صنايع و معادن - خواف:
از صنايع و معادن اين شهرستان اطلاعات مستندي در دست نيست. قالي و قاليچه بافي‌از روزگار كهن در اين شهرستان رايج است. قالي‌هاي بافته شده با طرح‌هاي بلوچي و تركمني و نقش‌هاي وافي، گل‌كشميري وقاسم آبادي عرضه مي شود و مازاد آن به ساير نقاط عرضه مي‌شود.
کشاورزی و دام داری - خواف:
كشت در اين شهرستان بيش‌تر آبی است. آب مورد نياز از كاريز، چاه، رودخانه و چشمه تأمين می گردد. مهم ترين فرآورده های كشاورزی خواف، عبارت اند از: چغندر قند، پنبه، زيره، گندم، جو، تره بار، انگور، انار، هلو، زردآلو، و انجير. هم چنين دامداری به صورت سنتی رواج داشته و شامل گوسفند، بز و گاو است. فرآورده های دامی به مصرف داخلی می رسد.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي - خواف:
خواف پيش از اين به نام های «روی»، «رود»، «رويه» و «روح» ناميده می شده است. «روی ruy» در به معنی چهره و آب بسيار و «رود» به معنی نهری، كه از جويبار های زيادی تشكيل می شود، آمده است. اما «روی ravi» به معنی ابر بسيار و آب فراوان و شيرين است. علت اين نام گذاری وجود رود های متعددی است که در پيرامون اين شهر وجود دارد. هنوز هم شهر خواف را «روی» و گه گاه «رود» نيز می گويند. بنا بر روايتی ديگر «خاف» شکل کهن کلمه «خواف» و نام ديگر به آفريد، پسر ماه فروردين است، كه از سيراوند خواف به منظور نوآوری در آيين زرتشت برخاسته بود.
خواف، در دوران پيش از اسلام، از سرزمين های پر رونق آيين زرتشتی بود. مردم اين ناحيه در سپيده دم اسلام، شهر خود را به منظور ديار امن تری ترك كرده و پس از سال ها آواره گی، سرانجام در كرانه هند به سرزمين گجرات رسيدند و در آن جا شهری را بنياد كردند، كه به يادگار سنگان خواف «سنجان» ناميده شد.
«خواف» و «زوزن» در سده های نخستين هجری قمری، از مراكز علمی پر رونق به شمار می آمده اند. قرار گرفتن اين دو شهر در جايگاه ارتباطی مهم بين حوزه های هرات، قهستان و نيشابور و در حقيقت قرار گرفتن آن ها در دل خراسان بزرگ، موجب شده بود كه خواف و پس از آن زوزن، محل داد و ستد انديشه ها باشند. خواف در دوره های بعدی، در قلمرو طاهريان، صفاريان سيستان، سامانيان، آل بويه، و… قرار گرفت و در زمان خوارزمشاهيان، ملوك زوزن برآن حكومت می كردند. ملوك زوزن نسبت به آبادانی خواف و زوزن علاقه زيادی از خود نشان داده آثاری از خويش بر جای گذارند. روزگاری نيز ملوك نيمروز و آل كرت، بر خواف حكومت كردند.
از وقايع مهم اين منطقه در دوران صفويه، می توان به لشگر کشی شاه اسماعيل صفوی به خواف در اوايل حكومت اش به منظور سركوب مراد بيگ تركمان اشاره کرد. ظاهرا خواف تا اوايل دوره شاه تهماسب صفوی، حكومت مستقلی داشته و در زمان سلطان محمد صفوی (986- 996 هـ . ق) مرشد قلی خان، به عنوان حاكم خواف تعيين می گردد.
مشخصات جغرافيايي - خواف:
شهرستان خواف، با بيش از 11 هزار كيلومتر مربع پهنه، در خاور استان خراسان رضوي، در كنار مرز ايران و افغانستان، قرار دارد. اين شهرستان از شمال به شهرستان های تايباد و تربت حيدريه، از باختر به شهرستان های تربت حيدريه و گناباد، از جنوب به شهرستان قاينات و از خاور به افغانستان محدود است. آب و هوای اين شهرستان معتدل و خشك بوده و بيش ترين حرارت در تابستان ها، 42 درجه بالای صفر و كم ترين آن در زمستان ها، 10 درجه زير صفر است. ميانگين باران ساليانه اين شهرستان به 185 ميلی متر می رسد.
اماکن مذهبی - خواف:
مسجد ملک زوزن - خواف: اين مسجد در دشت زوزن خواف واقع شده است. از ساختمان اصلي اين مسجد كه به‌اوايل قرن هفتم هجري قمري تعلق دارد ، چند پايه و دو ديوار و سر در به جا مانده است و در كتيبه آن نيز تاريخ‌هاي 615 و 617 هجري قمري قيد شده است. اين مسجد از لحاظ تزئينات و نگاره‌هاي خط كوفي جالب توجه است.
آثار تاریخی - خواف:
مدرسه دومناره گلشن - خواف: اين مدرسه در شهرستان خواف واقع شده است. بناي مدرسه گلشن به دوره‌سلجوقي (قرن پنجم هجري قمري) مربوط است. مناره‌هاي مدور آجري بلند اين مدرسه ، از پايين به بالا نازكتر وظريف‌تر مي‌شوند. در بدنه آجري آنها تزئينات كمربندي تعبيه شده است. كتيبه‌اي با خط كوفي توأم با كاشي فيروزه‌اي بر حاشيه گچي اين مناره‌ها باقي مانده است. اين بنا بعد از زلزله سال 1357 خورشيدي بازسازي شده است.
مدرسه غياثيه(خارگرد) - خواف: مدرسه خارگرد از ابنيه قرن نهم هجري قمري است كه در روستاي خارگرد خواف واقع شده و در سال 848 هجري قمري احداث شده است. باني مدرسه خواجه غياث الدين پيراحمد خوافي وزير سلطان شاهرخ بهادر تيموري است و معماران آن استاد قوام الدين و غياث الدين شيرازي بوده‌اند. اين مدرسه چهارگوش چهار ايوان دارد كه دهانه هر ايوان آن 5/4 متر و بلندي آنها نيز 11 متر است. مدرسه شامل32 حجره فوقاني و تحتاني است و صحن و حجره‌هاي آن دو طبقه مي‌باشد. تزئينات بنا از كاشي و سنگ مرمراست.
