ری:
ري :
ري يكي از شهرهاي قديمي ايران است و در حدود 300 سال قبل از ميلاد يكي از جانشينان اسكندر (سلوكوس) ، نام (اوريوس) را بر ري نهاد ، اما اين نام در زمان اشكانيان به (ارساكيا) و (ارشكيه) و در زمان ساسانيان به (ري) تغيير يافت. اين شهر، در دوره اسلامي ، مركز فرمانداران بني‌اميه بود و در دوره مغولان و تيموريان ، چندين بار مورد تاخت و تاز قرار گرفت. وجود آثار تاريخي متعدد در اين شهر كه در اين كتاب به آنها اشاره شده است ، نشانه قدمت تاريخي آن مي‌باشد.
ری يكی از نقاط باستانی و تاریخی ايران بوده و در ناحیه جنوب استان تهران واقع شده است. شهرستان ری از نظر كشاورزی بسيار فعال و غنی است. كارخانه های صنعتی و توليدی زیادی نیز در این منطقه مستقر شده که نيروهای قابل توجهی را به خود جذب کرده است. جاذبه های تاريخی شهرستان ری بر جاذبه های طبيعی منطقه غلبه دارد و این به سبب تاریخ کهن این منطقه است. قدمت طولانی و سابقه کهن ری سبب شده که آثار تاريخی بسيار قديمی مانند باروی ری برين ( که مربوط به سده های پیش از ميلاد است) در اين شهر وجود داشته باشد. آستانه مقدس حضرت عبدالعظيم (ع) نیز که مهم ترین اثر تاریخی و مذهبی استان تهران به شمار می آید، در این منطقه واقع شده است. آتشگاه های قديمی، تپه های باستانی، قلعه های قديمی و دیگر مناطق تاريخی از مهم ترین ديدنی های شهرستان ری به شمار می آیند که از قدمت تاريخی و اهميت فراوان برخوردار اند. بازرگانی، صنعت گری، كشاورزی و دام داری از مشاغل اصلی اهالی شهرستان ری به شمار می رود.
مکان های دیدنی و تاریخی - ری:
ری تنها منطقه باستانی استان تهران است که دارای آثار تاريخی و مکان های ديدنی زيادی است. این منطقه قطب توسعه توریسم مذهبی استان تهران نیز به شمار می آید. جاذبه های تاريخی شهرستان ری بر جاذبه های طبيعی منطقه غالب است. قدمت طولانی و سابقه کهن ری سبب شده که آثار تاريخی بسيار قديمی مانند باروی ری برين - که مربوط به سده های قبل از ميلاد است- در اين شهر وجود داشته باشد. آستانه مقدس حضرت عبدالعظيم (ع) يکی ازمهم ترين آثار تاريخی و مذهبی شهرستان ری است. آتشگاه های قديمی، تپه های باستانی، قلعه های قديمی و مناطق تاريخی از ديگر ديدنی های شهرستان ری هستند که از قدمت تاريخی و اهميت فراوان برخوردار هستند.
صنايع و معادن - ری:
كارخانه های صنعتی و توليدی مستقر در شهرستان ری نيروهای زيادی به خود جذب نموده و شامل گونه های زير می شود: پالايشگاه بزرگ تهران، فرآورده های نفتی، چيت سازی، ريسندگی، بافندگی، توری سازی، خودرو و کاميون سازی، سيمان، صنايع غذايی، ابزار سازی، آجر پزی و شيشه سازی و ...
مصنوعات نخی، پشمی، چرمی و سنگ های معدنی از جمله ديگر صنايع اين شهرستان است.
معادن فعال شهرستان ری عبارتند از:
ـ منگنز محمد آباد واقع در 40 كيلومتری جنوب شهر ری و جنوب خاوری كهريزک.
ـ سولفات دو سود فشاپويه در 28 كيلومتری جنوب خاوری حسن آباد.
ـ كوارتزيت غنی آباد 5 كيلومتری خاور شهر ری، حاشيه جنوبی كوه بی بی شهربانو.
ـ سنگ آهک لپه زنگ 19 كيلومتری خاور شهر ری.
ـ سنگ آهک دولت آباد 2 كيلومتری سرپل سيمان (ميدان شوش به شهر ری) جنوب كارخانه سيمان ری.
ـ سنگ آهک صفایيه و چاه حمزه 4 كيلومتری خاور پل سمنان.
ـ سنگ آهک بی بی شهربانو 5 كيلومتری خاور شهر ری.
هم چنين در مسير رودخانه كرج؛ معادن شن و ماسه موجود است كه در چندين نقطه استخراج و مورد بهره برداری قرار می گيرد.
کشاورزی و دام داری - ری:
شهرستان ری از نظر كشاورزی بسيار فعال بوده و 50 درصد کشاورزی آن به روش صنعتی و بازمانده ی آن به روش نيمه صنعتی و سنتی انجام می گيرد. فرآورده های كشاورزی شامل: گندم، نباتات علوفه ای، پنبه، چغندر قند، ذرت و تره بار است. از لحاظ باغ داری، بالغ بر 2000 هكتار از زمین های شهرستان ری را تاكستان پوشانده و 2000 هكتار آن شامل سيب، گوجه، آلو، زرد آلو و گلابی است. جهت آبياری زمين های زير كشت و باغ ها از چاه های ژرف و نيمه ژرف و قنات ها استفاده می شود.
دام داری و دام پروری در اين شهرستان بسيار گسترده و فعال بوده و شامل: گاوداری، گوسفند داری و مرغ داری های صنعتی است. گاوداری به صورت صنعتی و نيمه صنعتی و سنتی بوده و شامل گاوهای دو رگ و بومی است. جهت مصارف گوشتی نيز گاوداری پروار بندی رواج دارد. در بخش گوسفند داری نيز تعداد گوسفندان و بزهای دام داران نيمه متحرک (نيمه كوچ رو) اين شهرستان چشم گير است. اين دام ها در فصل های پاييز و زمستان در محل نگه داری شده و در فصل های بهار و تابستان جهت تعليف و چرای دام به مراتع اطراف سد لار برده می شوند. در قسمت مرغ داری های صنعتی تعداد قابل ملاحظه ای مرغ داری صنعتی در سطح شهرستان ری وجود دارد كه ساليانه حدود يازده ميليون مرغ گوشتی و بيش از دو ميليون مرغ تخمی و مادر پرورش می دهند.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي - ری:
در حدود 3000 سال ق. م سلوكوس، نام ‹‹اورويوس›› را بر ری نهاد. در زمان اشكانيان اين نام به ‹‹ارساكيا›› و ‹‹ارشكيه›› تغيير يافت و در زمان حكومت ساسانيان به ‹‹ری›› تبديل شد. ری يكی از نقاط باستانی ايران است. آثاری كه از ری به دست آمده به هزاره چهارم پيش از ميلاد می رسد و از نظر قدمت به دو بخش تقسيم می شود:
الف ـ ری باستانی كه در جنوب چشمه علی، ميان بارويی بزرگ كه در روزگاران پيش از اسلام (4000 ق. م) احداث شده بود، قرار داشت و به ری برين يا ری عليا معروف بود.
ب ـ ری سده های واپسين كه در جنوب خاوری بخش نخستين يا ری عليا در جنوب كوه بی بی شهربانو واقع شده بود و به ری زيرين يا ری سفلی معروف بود.
اقوام آريايی مهاجر با ورود به ايران، در دشت ها، جلگه ها و ديگر مكان های خوش آب و هوا اقامت گزيدند. اين قوم هنگامی كه به دشت ری رسيدند، شهر ری را جهت قلعه سازی انتخاب كرده ميدانی بزرگ را در آن بنا نهادند. سپس جهت نگهبانی و حفاظت از آن مكان آتش مقدس را در ميان ميدان بر افروختند. شهر ری به تدريج توسعه و گسترش يافت. شمال شهر ری به علت داشتن هوای بهتر، محل اسكان ملوک، شاهزاده گان، امراء و اشراف بوده است. در آن روزگار به خاطر حفاظت از شمال شهر بارو و حصار عظيمی در پيرامون شمال شهر احداث و در جنوب نيز خندقی ژرف حفر شد. مردم اين شهر با آمدن سپاهيان اسلام به دين اسلام گرويدند، كه بيش تر آنان اهل تسنن بودند و در نيمه ی اول سده دوم هجری به مذهب شيعه روی آوردند. ری در دوره اسلامی، پناه گاه فرمان داران بنی اميه بود. اين شهر از كشمكش های مذهبی آسيب بسيار ديد و در سال 617 هـ. ق مردم آن، در تاخت و تاز مغولان قتل عام شدند. هنوز آثار حمله ددمنشانه مغولان از بين نرفته بود كه ری بار ديگر در سال 786 هـ . ق به دست سپاهيان تيمور به ويرانه ای بدل شد و از آن پس، ديگر روی آبادی به خود نديد. ويرانه های ری قديم هنوز نزديک شهر كنونی ری باقی است. شهر ری از قديم مركز و كانون علم و ادب بوده و لذا در زمان های مختلف شخصيت های علمی و دانشمندان بزرگی چون ابوالفتح رازی و محمد زكريای رازی فيلسوف و پزشک نامی از آن برخاسته اند.
مشخصات جغرافيايي - ری:
شهرستان ری از شمال به تهران، از خاور به شهرستان ورامين، از جنوب به استان قم واز باختر به شهرستان های كرج و ساوه محدود می شود. شهر ری مركز شهرستان ری از نظر جغرافيايی در 51 درجه و 26 دقيقه درازای خاوری و 35 درجه و 36 دقيقه پهنای شمالی و بلندی 1062 متری از سطح دريا واقع شده است. مهم ترين رودخانه هايی كه در محدوده ی شهرستان ری جريان دارند؛ رودخانه های كرج، جاجرود، شور و سرخه حصار هستند. به طور كلی شهرستان ری در ناحيه دشتی استان تهران واقع شده و تنها كوه بی بی شهربانو در شمال خاوری و كوه آزاد در 21 كيلومتری جنوب باختری آن قرار گرفته است. شهرری در مسير راه آهن تهران ـ مشهد و تهران ـ بندر تركمن و در 15 كيلومتری ايستگاه راه آهن تهران قرار دارد. سابر مسیرهای دسترسی به این منطقه عبارتند از:
1ـ راهی به سوی جنوب باختری كه از كنار درياچه قم می گذرد و 125 كيلومتر از شهر ری تا قم فاصله دارد.
2ـ راهی به سوی جنوب خاوری از طريق بزرگ راه به درازای 40 كيلومتر که به شهر ورامين می پيوندد.
3ـ بزرگ راه تهران ـ قم
4ـ جاده كمربندی كه بزرگ راهش مهم است و جاده قديم كرج و بزرگ راه در 4 كيلومتری تهران ـ كرج واقع است.
5ـ راه های روستايی كه به شهر منتهی می شوند.
اماکن مذهبی - ری:
آستانه حضرت عبدالعظيم - ري: آستانه حضرت عبدالعظيم يكي از زيارت‌گاه‌هاي بزرگ شيعيان جهان است و درشهر ري واقع شده است. حضرت عبدالعظيم از فرزندان امام‌حسن (ع) است كه در قرن سوم هجري شهيد شد. بقعه‌هاي امام‌زاده حمزه ، برادر امام رضا (ع) و امام زاده طاهر از فرزندان امام سجاد (ع) ، مقبره‌هاي برخي از شاهان قاجار و شماري از علما نيز در همين مجموعه قرار دارد. قدمت اين بنا به سال 848 هجري قمري مي‌رسد.
گنبد بي بي شهربانو – ري: اين گنبد مينائي كه به روايتي ، محل آرامگاه مادر حضرت سجاد (ع) و دختر يزدگرد سوم ساساني است در دامنه جنوبي كوه ري معروف به كوه بي‌بي شهربانو واقع شده است. محوطه اين گنبد 33متر طول و 22 متر عرض دارد كه با ديوار سنگي محصور شده است. گنبد بقعه از آثار دوره ديلميان است.
بقعه بي بي زبيده - ري: اين بقعه در قرن نهم هجري ساخته شده است. لوحه‌اي به خط نستعليق در رواق حرم قراردارد كه شرح سفر بي‌بي‌شهربانو و دخترش زبيده خاتون از كربلا را بيان مي‌كند.
آثار تاریخی - ری:
ري باستاني – ري: ويرانه‌هاي باستاني ري كه در حوالي شهر كنوني ري باقي مانده ، آثاري از دوران قبل و بعد از حمله اعراب دارد ، از جمله اين آثار ميتوان به قلعه طبرک ، چشمه علي ، مركز شهر سلجوقي ، برج نقاره خانه ، چال ترخان ، قلعه و باروي ري ، بناها ، آثار و اشياي سفالي و لعابي ، سكه‌هاي زرين و سيمين متعلق به دوره اشكانيان ، ساسانيان ،سلجوقيان و سده‌هاي شش و هفت هجري قمري ، خرابه‌هاي كاخ اشكاني روي تپه چشمه علي و نقش برجسته ساساني كوه سرسره اشاره كرد.
كشف ويرانه‌هاي مسجدي از قرن دوم هجري قمري ، يك دخمه آجري و قطعات گچ بري زمان سلجوقي درشهر ري ، نمايان‌گر بزرگي و آباداني اين منطقه در اوايل اسلام تا قرون پنج و شش هجري قمري است.
برج نقاره خانه - ري: بقاياي اين برج هشت تركي ، برفراز كوه نقاره‌خانه شهر ري باقي مانده و محل برج ، نقاره‌خانه آرامگاه يكي از شهرياران سلجوقي است.
برج طغرل - ري: برج طغرل در ميان محوطه‌اي در شهر ري قرار دارد و احتمالاً آرامگاه طغرل اوّل پادشاه سلجوقي است. كه اين برج 20 متر بلندي دارد و از نوع برج‌هاي ترك ترك است و در سال 1300 هجري قمري تعمير شده و اكثرعناصر و نقش و نگار و كتيبه آن از بين رفته است. لوح سنگ مرمر به نشانه مرمت بنا به ديواره آن نصب شده است.
قلعه طبرك و حصار قديم - ري : اين بارو و حصار از آثار دوران خلفاي عباسي است كه در شهرري واقع شده ومشتمل بر يك رشته ديوارهاي خشتي و سنگي است. در داخل حصار، قلعه طبرك قرار داشت كه به دستورطغرل سلجوقي منهدم شده است.
بقعه جوانمرد قصاب – ري: اين بنا در منصورآباد ري واقع شده و مربعي با اضلاع 6 متر است. در ميان اين بقعه سكوي مستطيل شكلي بايك متر ارتفاع ، 2 متر طول و 1 متر عرض قراردارد.
جغرافیای طبیعی - ری:
چشمه علي – ري: اين چشمه در شمال ابن بابويه و غرب كارخانه سيمان ري واقع شده است. پيشينه تمدن اين ناحيه به 4000 سال قبل از ميلاد مي‌رسد. مشرف بر اين چشمه ، سنگ برجسته نسبتاً بزرگي وجود دارد كه سيماي فتحعلي شاه و برخي شاه زادگان قاجار بر روي آن حك شده است.
