تبریز/مرکز استان:
تبريز:
تبريز يكی از قديمی ترين مناطق ايران و مهم ترین منطقه ی استان آذربایجان شرقی است. شهرستان تبريز در فاصله ۶۱۹ کيلومتري شمال غرب تهران ودر۱۵۰ کيلومتري مرز ايران وجمهوري آذربايجان قرار گرفته است.مجموعه ی آثار تاريخی و نشانه های باستان شناختی كه از محل های مختلف این شهرستان در نتيجه ی حفاری های متعدد به دست آمده؛ دلالت بر ديرينه گی و قدمت تاريخی اين منطقه دارد. مردم تبريز به تدين، دلاوری، آزادی خواهی و بيش از همه به صراحت بيان در عين برخورداری از روحی مهربان شهره اند. تبريز؛ مامن عرفا و شعرا، خاستگاه فضل و هنر و سرزمین اولين هاست. اولين مدرسه، اولين چاپ خانه، اولين تئاتر، اولين نشريه، و… در این منطقه وجود داشته است. كشاورزی اين شهرستان به واسطه شرايط طبيعی مساعد چون: خاک خوب و حاصل خيز، رود دایمی، آب های زيرزمينی، باران مناسب و آب و هوای معتدل پيشرفت خوبی دارد و از رونق قابل توجهی برخوردار است. تبريز يكی از قطب های صنعتی كشور نیز به شمار می آید و کارخانه های مهمی را در خود جای داده است. شهرستان تبريز از جمله مناطق مهم ايران است که به لحاظ گردشگری نیز دارای جاذبه های متعددی است. ماركوپولو شهر تبريز را معتبرترين و شريف ترين شهرها می داند. کوهستان ها، دشت ها و دره ها ازجمله ارتفاعات سهند، دره ی ليقوان و دشت تبريز به همراه درياچه ها و تالاب های متعدد و آثار معماری و تاریخی کم نظیر سبب شده این منطقه از هر نظر دارای اهمیت باشد. بنای باشکوه مسجد کبود که يکی از شاهکارهای معماری مساجد است، عمارت ائل گلی، خانه مشروطيت وکاخ شهرداری، به همراه تعداد زیادی مدرسه های تاريخی، بازارهای قديمی، پل ها و آرامگاه های مشاهیر از مهم ترين جاذبه های معماری و تاریخی شهرستان تبریز به شمار آیند. آب وهواي شهرستان هر چند جزو اقليم سرد محسوب مي شود، ولي لطافت خاصي دارد. رودخانه هاي آجي چاي ، ليقوان چاي، ميدان چاي و صوفيان چاي زمين هاي اين شهرستان را مشروب مي سازد. در کتيبه سارگن دوم پادشاه آشور در سال ۷۱۴ پيش از ميلاد به نام تبريز اشاره شده است. در قرن هاي سوم وچهارم ميلادي تبريز شهري بسيار معروف بوده است. براي اولين بار خاندان رواديان در قرن چهارم هجري قمري تبريز را پايتخت خود قرار دادند. در فاصله حکومت رواديان تا حاکميت مغولان چندين زلزله وحشتناک تبريز را ويران کرده است. پس از حملات مغول، به دستور آباقاخان تبريز رسما پايتخت ايلخانان شد و در زمان سلطان محمود غازان (۶۹۴ هجری قمری) به منتها درجه عظمت وبزرگي وآباداني رسيد. مسجد عليشاه ، ربع رشيدي و شنب غازان در اين دوره ساخته شده اند. پس از مغول ها و ايلخانان در عصر جلايريان وترکمانان اوايل حکومت صفوي تبريز پايتخت رسمي ايران بود. مسجد کبود از يادگارهاي حکومت ترکمانان است. در سده هاي بعدي نيز تبريز مورد توجه بوده است ومبارزات دلاورانه مردم اين منطقه در مقابل عثماني ها و روس هاي مهاجم از درخشان ترين فصل هاي تاريخ ايران است. مردم تبريز به پايمردي دلاوراني چون ستارخان و باقرخان در انقلاب مشروطيت وسرنگوني استبداد نقش مهمي ايفا کردند. درسال ۱۲۹۹ خورشيدي روحاني مبارزشيخ محمد خياباني عليه استعمار انگليس در تبريز قيام کرد که به الغاي قرارداد استعماري ايران وانگليس منجر شد. در حال حاضر شهر تبريز يکي ازشهرهاي تاريخي وزيباي ايران است.
روستاي کندوان – تبريز: اين روستاي شگفت انگيز در ۶۲ کيلومتري جنوب غربي تبريز و در ۲۲ کيلومتري جنوب اسکو واقع شده و از نظر معماري خانه هاي روستايي بسيار جالب توجه است. خانه هاي مردم اين روستا صخره اي است و به قرن هفتم هجري قمري و حتي به دوره هاي کهن قبل از اسلام نسبت داده شده است. اين خانه ها همانند مغازه هايي در دل کوه کنده شده و از اين نظر اشتهار جهاني دارند. آب معدني روستاي کندوان نيز شهرت ملي دارد و اثرات درماني آن بويژه در درمان بيماري هاي کليوي بسيار معروف است.
موزه آذربايجان – تبريز: ساختمان بزرگ و جالب موزه در خيابان امام شهر تبريز واقع شده است. و مجموعه اي از يادگارهاي ارزشمند و تاريخي را در خود جاي داده که از آن جمله مي توان به بخش نهضت مشروطيت و انواع سکه هاي باستاني ايران اشاره کرد. موزه آذربايجان با بيش از ۲۳۰۰ قطعه اشياء عتيقه و هنري ثبت شده و با بيش از هزار شيئي غير ثبتي و در حال بررسي، ۱۰۰ جلد کتاب نفيس خطي و ۲۵۰۰ جلد کتاب چاپي در زمينه هاي تاريخ و باستان شناسي و علمي ، در مرکز توجه دوستداران فرهنگ و هنر ايرانگردان و جهانگردان قرار دارد و به طور متوسط هر ساله صد هزار نفر از آن ديدن مي کنند.
موزه ارامنه – تبريز: اين موزه از مهمترين موزه هاي ارامنه ايران است که در خيابان شريعتي شهر تبريز واقع شده است. در اين موزه انواع اشياي عتيقه از قبيل کتابهاي نفيس خطي ، طومارها و فرمان ها ، تابلوهاي نقاشي ، نشان ها ، سکه ها ، نگين ها ، سلاح ها ، ظروف نقره اي ، مسي ، چيني ، بلورآلات ، هنرهاي چوبي و ده ها اثر ظريف و ارزشمند ديگري گرد آوري و به نمايش گذاشته شده است.
موزه حيات وحش – تبريز: اين موزه در محل اداره حفاظت ميحط زيست استان در تبريز قرار دارد و انواع خشک شده اي از جانواران بومي آذربايجان را به نمايش گذاشته است.
مکان های دیدنی و تاریخی - تبریز:
شهرستان تبريزاز جمله مناطق مهم ايران است که از نظر تاريخی وطبيعی دارای جاذبه های متعددی است. کوهستان ها، دشت ها و دره ها ازجمله ارتفاعات سهند، دره ليقوان و دشت تبريز به همراه درياچه ها و تالاب ها از جاذبه های طبيعی منطقه به شمار می آيند. غنای تاريخی و فرهنگی منطقه تبریز؛ سبب شده که اين شهرستان دارای مساجد ومراکز تاريخی زيادی باشد. بنای باشکوه مسجد کبود که يکی از شاهکارهای معماری مساجد ایران است، مسجد حجه الاسلام با پنجاه و چهار گنبد آجری آن که بر روی چهل ستون سنگی كبود قائم است، مسجد اوچ گوزلی با معماری تحسين برانگيز داخلی، امام زاده های متعدد، کليساها از جمله: كليسای مريم مقدس که بزرگ ترين و قديمی ترين كليسای تبريزاست، عمارت ها و خانه های قديمی از جمله: عمارت ائل گولی، خانه مشروطيت وکاخ شهرداری، مدرسه های تاريخی، بازارهای قديمی، پل ها و قبور قديمی ازجمله مقبره الشعرا از مهم ترين جاذبه های منطقه به شمار می روند.
صنايع و معادن - تبریز:
تبريز يكی از قطب های صنعت كشور محسوب می شود. برخی از صنايع موجود در اين شهرستان عبارتند از : ماشين آلات و تجهيزات، نساجی و پوشاک و چرم، فرآورده های كانی و غير فلزی، مواد غذايی و دخانيات، ماشين سازی ( پمپ سازی، پمپيران، ليف تراک سازی سهند و شركت كمبيدرو)، پالايشگاه تبريز، نيروگاه بزرگ حرارتی، كبريت سازی ممتاز، و بسياری كارخانه های ديگر.
کشاورزی و دام داری – تبریز:
كشاورزی در اين شهرستان به واسطه ی شرايط طبيعی مناسب چون خاک خوب و حاصل خيز، رود دایمی، آب های زيرزمينی، باران مناسب و آب و هوای معتدل پيشرفت فراوانی يافته است. كشاورزی يكی از قطب های اصلی اقتصادی در اين سرزمين است. گندم، انگور، گلابی، گردو، پياز و سيب زمينی از جمله محصولات كشاورزی شهرستان تبريز هستند. دام داری در اين منطقه از ديرباز به شيوه سنتی رواج و رونق فراوانی داشته است. امروزه علاوه بر شيوه های سنتی به پرورش صنعتی گاو، گوسفند، گاوميش، و ... نيز توجه زيادی می شود. پرورش طيور نيز دراين شهرستان به روش های یاد شده انجام گرفته و از اهميت برخوردار است. پرورش زنبورعسل در دامنه كوه های سهند؛ ارزش اقتصادی فراوانی دارد. توليدات دامی، فرآورده های شيری، پوست، پشم و چرم، مرغ و عسل از فرآورده های دامی شهرستان تبريز محسوب می شوند که جزو صادرات این منطقه هستند.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي - تبریز:
تبريز در دامن سهند - اين آتشفشان خاموش تاريخ - آرميده، اما خود آتشفشانی است كه هر از گاه با خروشی سهم آگين سيمای تاريخ را دگرگون می كند. تبريز يكی از قديمی ترين شهرهای ايران است. مجموعه آثار تاريخی و نشانه های باستان شناختی كه از محل های مختلف آن در نتيجه حفاری های متعدد به دست آمده دلالت بر ديرينه گی و قدمت تاريخی اين شهر دارد. قديمی ترين مطلب مربوط به شهر تبريز، در كتيبه سارگن دوم پادشاه آشور( ۷۲۲ – ۷۵۰ قبل از میلاد) آمده است كه آن را شهری بزرگ و آباد، و دارای باروی تو در تو وصف كرده است. سارگن در اين كتيبه از شهری به نام اوشكايا كه شايد همان اسكوی امروزی است و نيز از دژ و قلعه محكمی به نام تارويی ياد می كند كه به احتمال زياد تبريز است. سارگن دوم در كتيبه خود از۲۱ شهر در اين منطقه نام برده است كه نشان دهنده رشد شهر سازی در نواحی اطراف درياچه اروميه در هزاره اول پيش از ميلاد است. گذشته از اين، در يكی از كتيبه های سناخريب پادشاه آشور (۷۰۵ – ۶۸۱ قبل از میلاد ) از شهری به نام تربيس نام برده شده است كه پادشاه مزبور در آنجا معبدی به نام نركان ساخته بود.
برخی از مورخين و محققين، تبريز راهمان گابريسی می دانند كه در پنجمين جدول آسيايی بطليموس اسكندرانی ( در نيمه دوم قرن دوم ميلادی ) ثبت شده است و اعتقاد دارند كه بعد ها حرف گ به ت تبديل شده است. تاريخ بعد از اسلام تبريز، بر خلاف تاريخ كهن آن، روشن و واضح است. اين شهر در سال ۲۱ هجری قمری به وسيله اعراب اشغال شد و به دنبال آن قبايلی از اعراب مانند ازدها كه از قبايل معروف يمن بودند در اين شهر مانده حكومت رواديان را بنيان نهادند.
اغلب منابع بعد از اسلام نيز بنای اوليه تبريز را به زبيده خاتون همسر هارون الرشيد نسبت داده اند، اما در متون تاريخی قديم مطلبی كه دليل صحت اين ادعا باشد، ديده نشده است. از جمله كسانی كه معتقدند شهر تبريز به امر زبيده خاتون دختر جعفر پسر منصور عباسی و همسر هارون الرشيد به وجود آمده است، حمد الله مستوفی قزوينی است. او در كتاب نزهه القلوب، تاريخ بنای تبريز را ۱۷۵ هجری قمری آورده و اضافه كرده است كه باروی تبريز ۶۰۰۰ گام بوده و ۱۰ دروازه داشته است. احتمالا نام نبردن تبريز در جنگهای اعراب، از آن جهت بوده كه اين شهر در آن زمان چندان آباد و صاحب نام نبوده است. نام تبريز نخستين بار به عنوان قلعه آمده است كه بعد ها به شهری بزرگ تبديل می شود. در دوره ی حكومت رواديان تبريز پايتخت آذربايجان شد و به علت موقعيت ممتاز جغرافيايی و نظامی خود بيش تر از ساير شهرها مورد توجه قرار گرفت.
در سال ۳۴۰ هجری قمری از اتحاد سه گانه تبريز، اشنو (اسنه، اسنق) و دهخوارقان مملكت بنی رودينی به وجود آمد كه حكام آن قدرت و استقلال كامل داشتند و خلفای بغداد از دخالت و نفوذ كمی در آن برخوردار بودند. از قرن دهم ميلادی يا قرن سوم هجری قمری به بعد نام تبريز در رديف شهرهای بزرگ آذربايجان آمده است كه در آن جا هم زمان با پيشرفت صنعت و تجارت، علم و تمدن نيز شكوفا شده است. در سال ۴۲۰ هجری قمری امير وهسودان فرمان روای تبريز شد و از سال ۴۴۶ هجری قمری تبريز و آذربايجان تحت سلطه حكومت سلجوقيان قرار گرفت. اهالی تبريز در سال ۶۱۶ هجری قمری موفق شدند با دادن هدايای قيمتی و پول فراوان، از هجوم مغولان به شهر و ويرانی آن جلوگيری كنند. پس از حمله مغول به ايران برای اولين بار شهر تبريز به دستور آباقاخان ( ۶۸۰ – ۶۶۳ هجری قمری ) پايتخت رسمی ايلخانان شد. در سال ۶۸۵ هجری قمری در دوران حاكميت آباقاخان در تبريز، زندگی مدنی و اقتصادی دوباره شكوفا شد. تبريز اولين شهر بزرگ منطقه است كه ماركوپولو از آن ديدن می كند.
سلطان محمود غازان خان معروف ترين شاه مغول در ۶۹۴ هجری قمری تبريز را مقر حكومت قرار داد و آن را به منتهای درجه عظمت و بزرگی و آبادانی رسانيد. در اين زمان تبريز نه تنها در آذربايجان و ايران، بلكه در شرق نزديك و ميانه نيز مركز بازرگانی و صنعت و جايگاه علم و تمدن شد. در اين عصر، غازان خان در روستايی به نام شام در كنار آجی چای آبادانی های بزرگی انجام داد و مقبره با شكوه شام غازان يا نشيب غازان را بنا كرد. تجارت و داد و ستد به علت برقراری امنيت و رفاه و ازدياد جمعيت رونق يافت و بازارهای زيادی ساخته شد.
خواجه رشيد الدين فضل الله همدانی در بخش شمالی تبريز در بيلانكوه، مركز علمی ربع رشيدی را بنا نهاد. تاج الدين عليشاه جيلانی نيز مسجد عليشاه ( ارك تبريز ) را در مركز شهر بنا نهاد. تبريز در اين زمان رسما پايتخت ايلخانان مغول بود و تمام مملكت از جيحون تا مصر زير اطاعت فرمان روايان تبريز قرار داشت. پس از ايلخانان مغول، تبريز در عصر تركمانان آق قويونلو و قره قريونلو پايتخت ايران شد و در اين زمان ( ۸۷۰ هجری قمری) بود كه به دستور جهان شاه بن قره يوسف بن تركمان مسجد كبود (گوی مسجد) بنا شد.
يورش های امير تيمور و فرزندان او به تبريز، كوچ دادن اجباری صنعتگران و هنرمندان تبريزی به تركستان و بالاخره زلزله های بی امان و پی در پی شكوه و عظمت تبريز را به طور موقت از بين برد و بیش تر آثار تاريخی كم نظير آن از بين رفت. در سال ۹۰۶ هجری قمری شاه اسماعيل صفوی تبريز را پايتخت ايران قرار داد. در دوران صفوی شهر تبريز بارها ميدان جنگ ايران و عثمانی بود. در آغاز حكومت قاجار به خصوص زمان فتح علی شاه، تبريز پايتخت دوم يا وليعهد نشين ايران و محل استقرار عباس ميرزا نايب السلطنه شد. تمام وليعهدهای خاندان قاجار دوران وليعهدی خود را در مقام حاكم آذربايجان، در اين شهر سپری كردند. شهرستان تبریزهم اکنون نیز به عنوان یکی از مهم ترین مناطق ایران و با اهمیت ترین منطقه ی استان آذربایجان شرقی محسوب می شود.
مشخصات جغرافيايي - تبریز:
شهرستان تبریز؛ مهم ترین منطقه ی استان آذربایجان شرقی است. شهر تبريز مركز استان آذربايجان شرقی، در ۴۶ درجه و ۱۷ دقيقه درازای شرقی و ۳۸ درجه و ۰۵ دقيقه پهنای شمالی از نصف النهار گرينويچ واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دريا ۱۳۶۶ متر است. این شهرستان در قسمت شرقی شمال درياچه اروميه و ۶۱۹ كيلومتری غرب تهران قرار دارد و در ۱۵۰ كيلومتری جنوب جلفا، مرز ايران و جمهوری آذربايجان قرار گرفته است. شهر تبريز از سمت جنوب به رشته كوه منفرد و هميشه پر برف سهند و از شمال شرقی به كوه سرخ فام عون بن علی(عينالی) محدود می شود. رودخانه آجی چای (تلخه رود) از قسمت شمال و شمال غرب تبريز می گذرد و بعد از طی مسافتی قابل توجه در دشت تبريز به درياچه اروميه می ريزد.
آب و هوای تبريز معتدل و نيمه مرطوب است. اين شهرستان از شمال به شهرستان های اهر و شبستر، از شرق به شهرستان سراب و ميانه و از جنوب به شهرستان مراغه و از غرب به درياچه اروميه و آذربايجان غربی محدود می شود. تبريز در مسير مناسب ترين و مهم ترين راه های ارتباطی با شمال شرق (اردبيل، كرانه های دریای مازندران، آستارا)، شرق(ميانه، قزوين، تهران) غرب (امتداد مرند، خوی، ارزروم تركيه ) و شمال (مسير مرند - جلفا، ايروان، باكو، تفليس ) واقع شده است. از اين رو راه ارتباطی تبريز همواره مورد توجه جهانگردان و مهاجمان و بازرگانان دردرازای تاريخ بوده است. مهم ترين راه های اين منطقه عبارتند از:
- راه تبريز – جلفا؛ مرز ايران و جمهوری آذربايجان به سوی شمال غربی، به درازای ۱۳۰ كيلومتر.
- راه تبريز – بستان آباد؛ به سوی جنوب شرقی به درازای ۶۱ كيلومتر. ( با ادامه اين راه به سوی جنوب شرقی و گذشتن از شهرهای ميانه – زنجان - قزوين و كرج و تهران به درازای ۶۲۰ كيلومتر)
- راه بستان آباد با ادامه به سوی شمال شرقی، به درازای ۲۱۵ كيلومتر – تبريز – اردبيل.
- بزرگ راه تبريز– ياسمنج به درازای ۲۰ كيلومتر.
- بزرگ راه تبريز – خسرو شهر به سوی جنوب غربی به درازای ۲۴ كيلومتر. اين راه تا ۱۰ كيلومتر پس از خسرو شهر باز به صورت بزرگ راه و از آن جا به بعد با گذشتن از شهرهای ممقان و آذرشهر تا بندر رحمان لو (كرانه شرقی درياچه اروميه) به صورت جاده اصلی ادامه می يابد.
- راه فرعی به سوی شمال تبريز – روستای بابا باغی به درازای ۷ كيلومتر.
- راه آهن تهران – تبريز از غرب شهر می گذرد و در مركز بخش صوفيان دو شاخه می شود: راهی به سوی شمال تا جلفا مرز ايران – جمهوری آذربايجان و از آن جا در خاک كشور همسايه ادامه می يابد. شاخه ديگر راه آهن به سوی مرز رازی – ايران – تركيه پيش می رود و اين راه در خاک تركيه تا استانبول و از آن جا تا آتن – يونان ادامه می يابد.
فرودگاه تبريز در۱۰ كيلومتری شمال غربی شهر ايجاد شده، دارای باندهای پرواز برای انواع هواپيماهای باری و مسافری و از جمله فرودگاه های بزرگ كشور است.
اماکن مذهبی - تبریز:
مسجد ارک – تبريز: اين بناي عظيم باقي مانده مسجدي است که در فاصله سالهاي ۷۱۶ تا ۷۲۴ هجري قمري به وسيله تاج الدين عليشاه جيلاني وزير سلطان محمد خدابنده و ابوسعيد بهادر خان ساخته شده است در آن زمان مسجد جامع شهر،به کاشي ها و ستون هاي مرمري و کتيبه و گچبري مزين بود که بعدها متروک و رو به ويراني نهاده است. بعد از سال ۱۳۲۰ خورشيدي صحن اين بنا به صورت گردشگاه عمومي درآمد و به باغ ملي معروف شد و چند ساختمان از جمله اداره و تالاري در اطراف آن احداث شد که در سالهاي اخير تخريب شدند. در حال حاضر صحن اين بنا ، محل برگزاري نماز جمعه شهر تبريز است.
مسجد جامع تبريز(جمعه مسجد) – تبريز: مسجد جامع تبريز يکي از بناهاي تاريخي اين شهر است که به روايتي در صدر اسلام از طرف عبدالله ابن عامر ساخته شده است. محل اين مسجد در دوران حکومت رواديان،سلجوقيان و اتابکان مکاني مقدس و در زمان ترکمانان و صفويه نيز آباد بوده است. مسجد جامع تبريز در حال حاضر يکي از مراکز تحصيل علوم ديني و محل برگزاري مراسم مذهبي مردم شهرتبريز است.
مسجد اکبريه – تبريز: اين بنا در داخل شهر تبريز واقع شده وبه دوره قاجاريه تعلق دارد. مدرسه اکبريه حجرات متعددي دارد.
مسجد کبود(گوءي مسجد) – تبريز: اين بنا از آثار ترکمانان قره قويونلو است که در سال ۸۷۰ هجري قمري بنا شده است. بناي مسجد در زلزله سال ۱۱۹۲ هجري قمري تخريب شد و تنها سر در آن باقي مانده که از لحاظ معماري فوق العاده جالب توجه و شگفت انگيز است. بناي مسجد کبود از سال ۱۳۱۰ خورشيدي به بعد مورد توجه قرار گرفت و در سالهاي ۱۳۱۸ و ۱۳۱۹ خورشيدي و بعد از ۱۳۵۷خورشيدي سر در شمالي آن نوسازي و بازسازي شد.
مقبره عون و زيد – تبريز: اين مقبره در بالاي کوه عينالي تبريز واقع شده و شيوه ايلخاني دارد و از آثار قرن نهم و دهم هجري قمري است که مرمت و بازسازي شده است. اين بقعه محل دفن دو تن از فرزندان علي(ع) به نامهاي عون و زيد است که در سال ۲۲ هجري قمري در تبريز به شهادت رسيده اند.
مقبره صاحب الامر – تبريز: بقعه صاحب الامر در جانب شرقي ميدان صاحب آباد تبريز قرار دارد و داراي يک گنبد و دو مناره است. صاحب الامر يا مسجد ثقه الاسلام در جوار اين بقعه واقع شده است.
مقبره سيد ابراهيم – تبريز: اين بنا در محله دواچي تبريز واقع شده و محل دفن يکي از امراي اوزون حسن آق قويونلو است. سنگ معروف (بسم الله) که در سال ۱۲۷۰ هجري قمري در مدت هشت سال توسط ميرزاي سنگلاخ در قاهره نوشته شده،در اين بقعه قرار داشت که در حال حاضر به موزه آذربايجان منتقل شده است.
مقبره سيد حمزه – تبريز: بقعه سيد حمزه از اماکن زيارتگاهي و بسيار زيباي تبريز است که تزئينات ويژه اي دارد و يادگار دوره هاي صفوي و قاجاراست. در درون بقعه يک محراب گچبري شده قاجاري و چند سنگ قبر وجود دارد. تاريخ اوليه بقعه به اوايل قرن هشتم هجري قمري مربوط است.
مقبره شيخ محمد سياهپوش – تبريز: اين بنا در خيابان منجم تبريز واقع شده است و طرح و گچبري و مقرنس کاري طاق آن يکي از شاهکارهاي هنر ايراني است شيخ محمد سياهپوش از مريدان خاندان صفوي بوده و در اواخر قرن دهم هجري قمري مي زيسته است.
آثار تاریخی - تبریز:
بازار تبريز – تبريز: مجموعه بازار تبريز يکي از بازارهاي بزرگ تاريخي و زيباي ايران و خاورميانه است. سبک معماري ، آرايش مغازه ها ، کثرت تيمچه ها ، کاروانسراها ، دالان ها ، راسته ها و انواع حرفه ها ومدارس تاريخي ، آن را يک نمونه عالي محيط تجارت ، کسب و کار زندگي اسلامي و شرقي تبديل کرده. مجموعه بازار تبريز از قسمتهاي مختلف بازار امير ، تيمچه مظفريه ، راسته بازار، بازار شيشه گرخانه و ... تشکيل شده است.
مدرسه طالبيه – تبريز: مدرسه طالبيه در جوار مسجد جامع تبريز واقع شده است. و از آثار قرن ۱۱ هجري قمري است. اين مدرسه بوسيله حاج طالب خان تبريزي ساخته شده است.
کليساي مريم مقدس – تبريز: اين کليسا بزرگترين و قديمي ترين کليساي تبريز است که مراسم مهم ارامنه در آن برگزار مي شود. قبر خليفه بزرگ استپانوس و قبر کشيشي از خانواده آراکل تبريزي – مورخ بزرگ ارمني در قرن ۱۷ در اين کليسا قرار دارد.
کليساي سرکيس مقدس – تبريز: اين کليسا در سال ۱۸۲۱ ميلادي به وسيله شخصي به نام پطروسيان در محله بارون آواک تبريزبنا شده است. در داخل کليسا قبر کشيش هاکوب قاراپتيان قرار دارد. بناي کليسا سنگي و گنبدهاي آن از آجر است.
خانه امير نظام گروسي- تبريز: اين خانه قديمي که در محله ششگلان تبريزواقع شده از آثار دوره قاجار است که پس از مرمت به گنجينه دوره قاجار تبديل خواهد شد. اين بنا در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
خانه مشروطيت – تبريز: اين خانه قديمي محل اجتماع سران انقلاب مشروطيت در تبريز بود و در سال ۱۲۴۷ خورشيدي توسط حاج مهدي کوزه کناني از رهبران نهضت مشروطيت احداث شده است. اين بنا به علت ارزشهاي فرهنگي و تاريخي ، بويژه پيوند آن با نهضت مشروطيت ، در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده و يکي از ديدني هاي شهر تبريز است.
کاخ شهرداري – تبريز: اين بنا که در مرکز شهر تبريز و در ميداني معروف به ميدان ساعت(شهريار) قرار دارد،در سال ۱۳۱۲ خورشيدي در گورستان متروک کوي نوبر با نظر مهندسان آلماني ساخته شد. نماي خارجي آن از سنگ تراشيده و مشابه بناهاي آلمان در قبل از جنگ دوم جهاني است. بر فراز بناي کاخ،يک برج ساعت چهار جانبي تعبيه شده است. اين بنا در حال حاضر محل شهرداري تبريز است.
برج آتشنشاني تبريز: بناي برج آتش نشاني تبريز از بناهاي قديمي شهر تبريز واولين برج آتش نشاني ايران است. اين برج ۱۰ متر ارتفاع وصد سال قدمت دارد. باتوجه به ويژه هاي معماري،قدمت تاريخي واهميت کارکردي در گذشته از سوي سازمان ميراث فرهنگي درفهرست بناهاي تاريخي ايران به ثبت رسيده است.
قبرستان قدميار(قدمگاه) – آذرشهر: در شمال روستاي قدمگاه از توابع آذرشهر گورستاني با سنگ نوشته ها و حجاري هاي متنوع وجود دارد. تاريخ برخي از قبور به قرن ۷ و ۸ هجري قمري مي رسد.
قبرستان پنبه شلوار- تبريز: اين گورستان تاريخي در روستايي به همين نام در ۶ کيلومتري جنوب شرقي تبريز واقع شده و حاوي سنگ قبرهاي بزرگ و ميل هاي عظيم سنگي است نوع سنگ هاي آن کبود يا خاراي سياه هستند. از نوشته کتيبه سنگها معلوم مي شود که عده اي از مشايخ و عرفا و امراي قرن هاي ۷ ، ۸ و ۹ هجري قمري در اين گورستان به خاک سپرده شده اند. قبر سلطان اويس دومين پادشاه سلسله ايلخاني يا آل جلاير که ۷۳ سال بر عراق و آذربايجان حکمراني کرد در اين گورستان قرار دارد. سنگ قبر سلطان اويس از قطعه سنگ خاراي يکپارچه خوش طرحي ساخته شده است. در مدخل مقبره سلطان مجسمه سنگي شيري نهاده شده بود که يکي از شاهکارهاي هنر مجسمه سازي محسوب مي شد.
مقبره الشعرا – تبريز: مقبره الشعرا در جانب شرقي بقعه سيد حمزه واقع شده و محل دفن ده ها تن از عرفا، دانشمندان و اديبان نام آور آذربايجان است. شخصيت هاي ادبي و هنري گذشته ، از جمله همام تبريزي ، خاقاني شيرواني ، اسدي طوسي ، ابوالعلاء فلکي ، ظهيرالدين فاريابي ، انوري ابيوردي ، قطران تبريزي ، شيخ محمد خياباني ، ثقه الاسلام و استاد محمد حسين شهريار شاعر تواناي معاصر در ميان آن غنوده اند. بناي ياد بود مقبره الشعرا و موزه آن بسيار جالب توجه است.
عمارت ائل گلي – تبريز: شاه گوءلي (استخر شاه)سابق و ائل گوءلي(استخرمردم) فعلي از گردشگاه هاي زيبا و دلکش تبريز و ايران است که در جنوب شرقي تبريز بر دامنه تپه اي احداث شده است. که در وسط آن يک عمارت قديمي با طرحي زيبا احداث شده. تاريخ بناي اوليه آن معلوم نيست ولي در سال ۱۳۴۹ خورشيدي با همان طرح دو طبقه قبلي ،مجددا" بازسازي شده است.
عمارت ربع رشيدي – تبريز: ربع رشيدي باقي مانده بناهاي عظيمي است که در زمان ايلخانيان و به همت رشيد الدين فضل الله (وزير نامي ايران) در محل وليانکوي باغميشه تبريز ساخته شده است. ربع رشيدي يک شهر علمي و دانشگاهي آن زمان بود که اينک فقط چهار پايه عمارت و پشته هاي خاک و سنگ آن باقي مانده است.
جاذبه های طبیعی - تبریز:
درياچه قوري گوءل – تبريز: اين درياچه در فاصله ۴۵ کيلومتري تبريز در مسير جاده تبريز – تهران قرار دارد و به دليل ويژگي هاي محيطي و زيستگاهي حيات وحش ، به عنوان تالاب بين المللي به ثبت رسيده است. اين درياچه زيستگاه بسيار مناسبي براي پرندگان آبزي است. درياچه قوري گوءل به علت نزديکي به شهر و برخورداري از محيطي زيبا و سرسبز،از تفرجگاه هاي مهم مسافران عبوري و مردم تبريز محسوب مي شود.
رودخانه ليقوان چاي – تبريز: اين رودخانه از دامنه هاي شمالي کوهستان سهند سرچشمه مي گيرد و پس از دريافت آب چشمه سارهاي متعددي به رودخانه پرآبي تبديل مي شود. اين رودخانه در دره نسبتا" وسيع و زيبايي جريان دارد. آب رودخانه در سرچشمه بسيار خنک و گوارا است و مکان نشو و نماي ماهي قزل آلا مي باشد. سواحل و حاشيه هاي اين رودخانه واجد ارزشهاي تفرجگاهي فراوان است.
رودخانه اسکوچاي – تبريز: اين رودخانه از جبهه شمالي سلطان داغي کوهستان سهند سرچشمه مي گيرد و در طول مسير با دريافت آب چشمه هاي ديگري ، پس از عبور از حواشي روستاهاي پر جمعيت و ييلاقي عنصرود ، آمقان ، اسفنجان ، فسقنديس و نيز روستاهاي تاريخي و ديدني کندوان و کهنمو به طرف درياچه اروميه سرازير مي شود. حواشي اين رودخانه واجد ارزشهاي تفرجگاهي فراوان است.
رودخانه سيدآوا چاي – تبريز: سيدآوا چاي رودخانه پرآبي است که روستاي زيبا و ييلاقي سعيد آباد در کنار آن واقع شده است. اين رود از کوه هرم داغي و از جبهه شمالي کوهستان سهند سرچشمه مي گيرد و در طول مسير با سيراب نمودن مزارع،کشتزارها و باغ هاي ميوه رونق و سرسبزي فراواني ايجاد مي کند. جاده ترانزيتي تهران – تبريز به موازات اين رودخانه کشيده شده است.
چشمه کندوان – اسکو: کندوان روستاي تاريخي کم نظيري است که در ۲۲ کيلومتري جنوب اسکو و در ۶۲ کيلومتري تبريز در ميان دره اي با صفا و کنار رودخانه پر آبي به همين نام واقع شده است. اين روستا چشمه آب معدني مهمي دارد که بسيار مشهور است. آب چشمه بعد از خروج از زمين در منبعي جمع آوري شده و مورد استفاده شرب قرار مي گيرد. نوشيدن اين آب در درمان بيماري هاي کليوي بسيار موثر است.
چشمه تاپ تاپان – آذرشهر: اين چشمه به فاصله ۵ کيلومتري آذرشهر در جاده تبريز به مراغه واقع شده. آب اين چشمه از دسته آب هاي معدني بيکربناته کلسيک و منيزين گازدار و آهن دار سرد است که خواص درماني آب آن براي ازدياد گلبول هاي قرمز و تنظيم ميزان هموگلوبين خون،سهولت کار دستگاه گوارش و کمک به تغذيه و رشد ارزيابي شده است.
دره ليقوان – تبريز: روستاي ييلاقي ليقوان در جنوب شرقي تبريز و در دامنه کوهستان سهند قرار دارد. اين روستا همجوار دره بسيار زيبايي است که رودخانه ليقوان از کنار آن مي گذرد. کشتزارهاي سرسبز و باغ هاي ميوه،هر ساله به خصوص در تابستان هزاران نفر از عاشقان طبيعت را به اين دره باصفا جذب مي کند. در اين دره امکان ارائه خدمات پذيرايي نيز وجود دارد.
دره سعيد آباد – تبريز: اين دره ، بويژه در فصل تابستان مورد بهره برداري وسيع گردشگران قرار مي گيرد. اين دره معبر رودخانه سيد آوا چاي است و کشتزارها و باغ هاي ميوه پيرامون آن را فرا گرفته اند که پيوند با رودخانه،فضاي بسيار مناسبي را براي تفرج فراهم مي آورند.
دره هاي کوهستان سهند – تبريز: در دامنه هاي کوهستان سهند زيباترين دره هاي آبرفتي همراه با روستاها ، باغ ها و کشتزارها،جلوه هاي شگفتي از بدايع طبيعت پديد آورده است. از زيباترين دره هاي کوهستان سهند مي توان به دره بايندر،شاه يوردي،قيرغ بولاق و ممد دره سي اشاره کرد که به ترتيب در دامنه هاي غربي ، شرقي ، جنوبي ، و شمالي سهند واقع شده اند.
قله موروداغ – تبريز: اين کوه در ۳۶ کيلومتري غرب تبريز قرار دارد. بلندترين قله مورو داغ ۲۲۱۰ متر ارتفاع دارد و آن چله خانه،پيرموسي و خواجه مرجان از قله هاي معروف آن است که مورد مراجعه علاقمندان به کوهنوردي و ورزش هاي کوهستاني قرار مي گيرد.
قله سهند – تبريز: سهند يکي از بلندترين کوه هاي آذربايجان و مهمترين کوه آتشفشان خاموش ايران است که در ۵۰ کيلومتري جنوب تبريز قرار دارد. بلندترين قله سهند به ارتفاع ۳۷۵۰ متر جام داغي نام دارد. اين کوهستان تعداد زيادي قله هاي آذرين دارد که بلندي 17 قله آن از سه هزار متر بيشتر است. سهند را به دليل انبوهي گياه و چمن و گل و مرتع،عروس کوهستان هاي ايران مي گويند. دامنه هاي سبزينه پوش سهند،ييلاق برخي از ايلات و عشاير است.
غار قدمگاه – تبريز(آذرشهر): اين غار درجنوب آذرشهر در روستاي باداميار واقع شده است. فضاي غار زير زميني دايره اي شکل است و قطري به طول ۱۵ متر دارد. محراب غار(يا مسجد) با مقرنس هاي آويخته اي که به دوره صفوي تعلق دارد به نحوي تعبيه شده که گمان مي رود ، در زماني نزديکتر احداث شده است. در حال حاضر اين غار محل برگزاري مراسم مذهبي در ماه هاي محرم و رمضان است.
غار اسکندر- تبريز: اين غار به فاصله ۳۰ کيلومتري تبريز در روستاي سعيد آباد واقع شده و دسترسي به آن از طريق جاده ترانزيتي تبريز – تهران ميسر است. عرض دهانه اين غار حدود ۵ متر است. ديواره هاي داخل آن استلاکتيت هاي جالب توجهي است.
