خوی:
خوي:
خوی یکی از شهرستان های استان آذربایجان غربی است که در ناحیه ی شمال این استان واقع شده است. شهرستان خوي در ۸۰۷ كيلومتري تهران قرار دارد و داراي آب و هواي معتدل است. اين شهرستان يكي ازمناطق قديمي ايران است. خوي در لغت به معني نمك آمده است. ساكنين اوليه آن از اقوام ماد بوده‌اند كه گويا به مناسبت معادن نمك اين ناحيه، در پيرامون آن استقرار يافته‌اند. طبق مدارك موجود، خوي از زمان‌هاي قديم اهميت بسياري داشته است ، پيش از اسلام شعبه‌اي از جاده معروف ابريشم كه شرق و غرب را به هم متصل مي‌نمود ، از اين شهر عبور مي‌كرده است. شهرستان خوی به واسطه شرايط خاص جغرافيايی دارای چشمه های آب معدنی متعددی است که اين چشمه ها از جاذبه های طبيعی منطقه به شمار می آيند. خوی منطقه ای كشاورزی محسوب شده و آب مورد نياز آن از رودها و چاه های عميق تامين می شود. وجود مساجد قديمی، کليساها، بازار قديمی خوی، قلعه های قديمی، برج ها، کاروان سراها، حمام ها و اماکن قديمی حکايت از پيشينه ی غنی تاريخی اين منطقه دارد. سفرنامه نويسان در تعريف اين منطقه نوشته اند "هنگامی كه به شهر خوی می رسيم صحنه دگرگون می شود؛ مسافر از دور نوک ساختمان ها و گنبدهای زيبای اين شهر را در هوا معلق می بينند. اگر ورود مسافران هم زمان با فرا رسيدن پاييز باشد عطر گل های وحشی و منظره ميوه ها بهترين ياد آور خرمی و زيبايی اين شهر است. ديدن روی مردمانی سر خوش و شاداب و خوشدل و خوش بيان، به مسافران نويد می دهد كه در اين جا به سرزمين متمدنی گام نهاده اند". خوی سرزمين مردمانی خوش رو و صبور است كه آوازه مهمان نوازی آن ها در سرتا سر منطقه شهره است.
مکان های دیدنی و تاریخی - خوی:
شهرستان خوی به واسطه شرايط خاص جغرافيايی دارای چشمه های آب معدنی متعددی است که اين چشمه ها از جاذبه های طبيعی منطقه به شمار می آيند. وجود مساجد قديمی، کليساها، بازار قديمی خوی، قلعه های قديمی، برج ها، کاروان سراها، حمام ها و اماکن قديمی حکايت از پيشينه غنی تاريخی اين منطقه دارد.
صنايع و معادن - خوی:
صنایع این شهرستان به دو گونه ی کارخانه ای و دستی رواج دارد. صنايع دستی رونق خاصی دارد و قالی بافی و گليم بافی مهم ترين صنايع اين منطقه است. تبديل پشم به نخ، دباغی پوست و جاجيم بافی نیز از ديگر صنايع دستی خوی محسوب می شود. عمده ترين صنايع کارخانه این این شهرستان را نیز؛ صنايع غذايی، نساجی، چاپ و انتشارات، چرم سازی، تهيه اشيای فلزی و چوبی، وسايل حمل و نقل و صنايع غير فلزی معدنی تشکیل می دهند. هم چنين بیش ترین معادن اين شهرستان؛ معادن نمک و سنگ نمک است که در کارخانه های اطراف تبدیل می شوند.
کشاورزی و دام داری - خوی:
خوی منطقه ای كشاورزی محسوب شده و آب مورد نياز آن از رودها و چاه های عميق تامين می شود. گندم، جو، چغندر قند، آفتابگردان، توتون، تنباكو، گياهان علوفه ای، بنشن، سيب، انگور، گلابی، انار و…. مهم ترين محصولات اين شهرستان به شمار می آیند. دام داری نیز در کنار کشاورزی از مشاغل اصلی مردم این ناحیه محسوب می شود. دام داری در این ناحیه به صورت سنتی رواج دارد.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي - خوی:
خوی در زبان كردی به معنای نمک است و به واسطه وجود معادن نمک؛ این منطقه، به نام خوی معروف شده است. خوی را كه به علت استقرار در محلی پست اصطلاحا«خوی چوخوری» نيز می نامند، در طول تاریخ از اهميت نظامی و تجاری ويژه ای برخوردار بوده است. خوی امروزه يكی از مناطق مهم استان آذربايجان غربی بوده و دارای آثار تاريخی متعددی است. محل اوليه خوی «چورس» كنونی يا «دروازه ماكو» بوده كه در اثر حمله مغولان منهدم و ويران شده است. شهرستان خوی تاريخچه نسبتا طولانی دارد. اين منطقه هنگامی اهميت يافت كه جنگ معروف چالدران بين شاه اسماعيل صفوی و سلطان سليم خليفه عثمانی، در منطقه سيه چشمه در گرفت. بعدها فتح علی شاه با راهنمايی ژنرال گاردان حصار محكمی اطراف آن بنا نهاد. پيش از اسلام شعبه ای از بزرگ راه معروف ابريشم كه خاور را به باختر متصل می نمود، از خوی عبور می كرد. در صدر اسلام نيز راهی كه سرزمین های عربی را به ماورای خزر، ارس، اردبيل و مركز آذربايجان وصل می كرد، از خوی می گذشت.
مشخصات جغرافيايي - خوی:
خوی یکی از شهرستان های منطقه ی آذربایجان غربی است که در ناحیه ی شمال این استان واقع شده است. مرکز این شهرستان در ۴۴ درجه و ۵۸ دقيقه درازای شرقی و ۳۸ درجه و ۳۳ دقيقه پهنای شمالی در ارتفاع ۱۱۸۰ متری از سطح دريا واقع شده است. شهرستان خوی از شمال به شهرستان های ماکو و چالدران؛ از جنوب به شهرستان سلماس از شرق به مرند در استان آذربايجان شرقی و از غرب به مرز ايران و تركيه محدود می شود. خوی در ۱۳۰ كيلومتری شمال اروميه و در مسير راه اصلی مهاباد - مرز بازرگان قرار گرفته است. شهر خوی در جلگه ای قرار دارد كه رود قطور چای مناطق جنوبی و رود الند مناطق غربی آن را آبياری می كند. آب و هوای این منطقه معتدل و خشک است. راه های دسترسی به این منطقه عبارت اند از:
- راه اصلی به سوی شرق خوی - تبريز به درازای ۱۴۰ كيلومتر.
-راه اصلی به سوی جنوب خوی - اروميه به درازای ۱۳۰ كيلومتر.
-راه فرعی به سوی شمال شرقی خوی - قره ضيا ء الدين به درازای ۴۸ كيلومتر.
-راه فرعی به سوی غرب خوی - مزر ايران و تركيه به درازای ۶۰ كيلومتر.
-راه فرعی به سوی شمال غربی خوی - سيه چشمه به درازای ۱۱۰ كيلومتر .
-راه آهن سراسری تهران – تركيه.
آثار تاریخی - خوی:
بازار قديمي خوي – خوي: بازار خوي در ضلع شرقي شهر و به موازات خيابان‌هاي طالقاني و انقلاب قرار دارد و از آثارقرن چهارم هجری قمری است. آثاري از دوره‌هاي صفويه ، زنديه و قاجاريه در پيرامون آن ، به‌جا مانده است. بازار خوي ازچند راسته بازار سرپوشيده ، سراها و سوق‌هاي قديمي تشكيل شده است. ويژگي‌هاي معماري بازار خوي درسادگي ، نظم و دقت در رگه چيني آجرها و تبعيت دقيق از شرايط اقليمي خوي است. ابن‌حوقل در سال 346 هجری قمری از اين بازار نام برده است.
كاروانسراهاي خوي – خوي: دو كاروانسرا در شهرستان خوي وجود دارد ، يكي در ۲۴ كيلومتري غرب خوي با پلان متفرقه و با مصالحي از سنگ ساخته شده از دوره صفوي و ديگري در ۴۱ كيلومتري غرب خوي با پلان متفرقه و با مصالحي از خشت که از دوره قاجار به يادگار مانده است.
دروازه سنگي - خوي: اين درواره در جنوب بازار قديمي خوي واقع شده و در گذشته معبر اصلي ورودي و خروجي شهر خوي به طرف شهر سلماس بوده است. برخي از مورخين اين اثر را به دوره ايلخانيان و برخي ديگر به دوره قاجاريه مربوط مي دانند. ضلع شمالي دروازه با آجر ساخته شده و از نوع جناقي است. ضلع جنوبي آن نيز با رديف چين يک در ميان سنگ هاي خاکستري و سياه تزئين شده و بصورت نيم دايره موزون و هماهنگ درآمده که زيبايي و جلوه خاصي دارد. در زير قوس سنگي دروازه ، نقش دو شير بصورت بي تحرک و ساده حجاري شده است. اين دروازه يادگار حصار تاريخي شهر خوي است و خندق پيرامون آن نيز در جريان حفاري ها کشف شده است.
مناره شمس تبريزي – خوي: اين مناره در ميان باغ مشجري در جوار عمارت مسكوني شمس الملوك دنبلي درشمال شرقي شهرخوي و در محله‌اي به همين نام قرار دارد. مناره يادبود كسي است كه گويا توانسته بود در يك روز به تعداد شاخ‌هاي سطح خارجي مناره قوچ كوهي شكار كند. برخي از مورخين معتقدند كه اين مناره را اميرشمس الملوك دنبلي يكي از مشاهير سلسله دنبلي ساخته است. برخي ديگر آنرا كاخ زمستاني شاه اسماعيل صفوي مي‌دانند و اعتقاد دارند كه تزئينات مناره حاصل شكار يك روز شاه اسماعيل است.
قلعه بسطام - قريه ضياءالدين: اين قلعه كه در قرن هفتم پيش از ميلاد احداث شده ، در بالا دست روستاي بسطام قره ضياءالدين قرار دارد. اين قلعه طي ۵۰ سال و در سه مرحله ساخته شده است. درقلعه بسطام ديوارهاي مستحكم سنگي قرار دارد که بر روي صخره‌اي بلند ، مشرف به دشت و دره‌اي بزرگ استقرار يافته است. قلعه داراي سه اشكوب با كاركردهاي مختلف است؛ اشكوب تحتاني مشتمل بر دروازه ، مهمانسرا ، اصطبل و قرارگاه سربازان ، اشكوب مياني معبدي است با اتاق‌هاي متعدد و اشكوب فوقاني مشتمل بر سكونتگاه ، مقر فرماندهي و راه‌هاي خروجي به بيرون قلعه است.
قلعه بلورآباد - قريه ضياءالدين: اين قلعه در حاشيه دشت شمالي روستاي قره ضياءالدين واقع شده است. اين قلعه طرحي مثلث دارد و داخل حصاري مستطيل قرار گرفته است. پهناي حصار اصلي ۳ متر است. جلو ديواراصلي ، ديوار ديگري به ضخامت يك متر ايجاد شده است. در فواصل مختلف بين دو ديوار، ديوارهاي عمودي بمنظور استحكام قلعه احداث شده است.
پل خاتون – خوي: پل خاتون در۲ كيلومتري جنوب شرقي شهرستان خوي بر روي رودخانه پرآبي در ۴۰ كيلومتري سمت چپ جاده آسفالته خوي- سلماس در سال هاي ۱۱۷۰ - ۱۲۰۰ هجری قمری به دستور احمد خان دنبلي ساخته شده است . اين پل آجري ۴۰/۵۹ متر طول و ۷۰/۸ متر عرض و ۴۸/۶ متر ارتفاع دارد. پل هفت دهانه بزرگ دارد و قسمت تحتاني آن پايه‌ها و سيل شكن‌هايي است كه با سنگ‌هايي نسبتاً بزرگ و منظمي ساخته شده است. اين پل دهه‌هاي گذشته مرمت شده است.
پل قطور – خوي: اين پل كه بر روي دره‌اي وسيع و با تكنولوژي جديد جهت عبور راه‌آهن و قطار احداث شده است ، يكي از پل‌هاي مهم و شناخته شده خاورميانه محسوب مي‌شود. طول آن ۴۴۸ متر، ارتفاع آن ۱۲۸ متر وقطر دهانه آن ۲۳۲ متر است. مصالح عمده اين پل فلز و بدنه آن بصورت طاقي بزرگ بين دو دره كشيده شده است.
